(TITC) – Từ ngày 1/7/2025, tỉnh Đồng Nai chính thức được thành lập trên cơ sở hợp nhất hai tỉnh Bình Phước và Đồng Nai, mở ra một không gian phát triển kinh tế – xã hội và du lịch mới cho khu vực Đông Nam Bộ. Trong đó, phát triển du lịch nông thôn gắn với cây điều – loại cây trồng đặc trưng của vùng đất này – được xác định là hướng đi chiến lược, tạo bản sắc riêng cho địa phương.
Khu du lịch sinh thái Mỹ Lệ. Ảnh: TITC
Cây điều – biểu tượng nông nghiệp của vùng đất Đông Nam Bộ
Bình Phước trước khi sáp nhập với Đồng Nai từ lâu được mệnh danh là “thủ phủ điều” của Việt Nam, với diện tích trồng điều lớn nhất cả nước. Theo số liệu của ngành nông nghiệp, đến năm 2024 toàn vùng có khoảng 170.000 ha điều, chiếm gần 50% diện tích điều của Việt Nam. Sản lượng nhân điều đạt hơn 270.000 tấn/năm, đóng góp quan trọng đưa Việt Nam giữ vững vị trí số 1 thế giới về xuất khẩu hạt điều trong nhiều năm liền.
Riêng năm 2024, giá trị xuất khẩu điều của khu vực đạt 3,1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng lớn trong kim ngạch xuất khẩu nông sản. Nhiều doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu điều đã khẳng định vị thế tại các thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản. Đây không chỉ là lợi thế về sản xuất nông nghiệp, mà còn là nền tảng vững chắc để phát triển du lịch nông thôn gắn với cây điều, hướng tới mô hình kinh tế nông nghiệp – du lịch bền vững.
Mô hình du lịch nông thôn gắn với cây điều
Những năm gần đây, nhiều mô hình du lịch nông thôn tại vùng cao nguyên Đồng Nai được hình thành, lấy cây điều làm trung tâm trải nghiệm:
Du lịch trải nghiệm vườn điều: Tại các vùng Bù Đăng, Phú Riềng, du khách được tham quan vườn điều, tìm hiểu quy trình chăm sóc, thu hoạch, tự tay hái quả, nướng hạt và thưởng thức tại chỗ. Vào mùa hoa điều (tháng 1–2 âm lịch), những cánh đồng điều trắng xóa, tạo nên khung cảnh nên thơ, trở thành điểm “check-in” độc đáo của du lịch nông nghiệp.
Kết hợp chế biến – trải nghiệm: Nhiều cơ sở chế biến điều mở cửa cho khách tham quan, tìm hiểu dây chuyền sản xuất, tự tay rang, tách hạt và thưởng thức sản phẩm. Các sản phẩm OCOP từ hạt điều như sữa điều, bánh điều, kẹo điều, bột điều… trở thành đặc sản du lịch đặc trưng của vùng.
Du lịch cộng đồng và homestay giữa vườn điều: Một số hộ dân tại Đồng Xoài, Chơn Thành đã phát triển mô hình homestay trong vườn điều, nơi du khách có thể nghỉ dưỡng, tham gia các hoạt động nông thôn, thưởng thức món ăn dân dã chế biến từ hạt điều, qua đó tăng thêm thu nhập và gìn giữ không gian sinh kế xanh.
Lễ hội điều: Lễ hội được tổ chức thường niên nhằm tôn vinh cây điều và người trồng điều, đồng thời quảng bá thương hiệu “hạt điều Đồng Nai” đến bạn bè quốc tế. Lễ hội kết hợp trình diễn ẩm thực, thi rang điều, trưng bày sản phẩm OCOP, nghệ thuật dân gian và các tour du lịch trải nghiệm, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Các mô hình này không chỉ dừng ở tham quan mà còn hướng tới trải nghiệm – giáo dục – thương mại, mang lại lợi ích kép cho nông dân và ngành du lịch.
Kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn
Từ quá trình triển khai, địa phương đã rút ra nhiều kinh nghiệm phát triển du lịch nông thôn gắn với cây điều, có thể áp dụng cho các vùng nông nghiệp khác: Xác định cây điều là trụ cột kết nối nông nghiệp và du lịch, không chỉ là cây trồng kinh tế mà còn là biểu tượng văn hóa đặc trưng của vùng đất Đồng Nai. Tăng cường liên kết doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân với sự hỗ trợ của chính quyền để hình thành chuỗi giá trị du lịch – nông nghiệp. Đa dạng hóa sản phẩm du lịch: từ tham quan vườn điều, trải nghiệm chế biến, ẩm thực, lễ hội, sản phẩm OCOP đến du lịch cộng đồng – tạo tính hấp dẫn và giá trị chi tiêu cao. Đào tạo kỹ năng làm du lịch cộng đồng và ứng dụng truyền thông số, giúp người dân nâng cao năng lực phục vụ và quảng bá sản phẩm hiệu quả.
Cơ hội từ sự hợp nhất Đồng Nai
Việc hợp nhất hai tỉnh Bình Phước – Đồng Nai thành Đồng Nai mở ra không gian phát triển liên kết vùng mới, trong đó du lịch nông nghiệp – nông thôn giữ vai trò trọng tâm.
Đồng Nai trước đây nổi tiếng với vùng cây ăn trái (sầu riêng, chôm chôm, bưởi Tân Triều), du lịch sinh thái sông nước, làng nghề truyền thống. Khi kết hợp với “thủ phủ điều” Bình Phước, một chuỗi giá trị du lịch nông nghiệp Đông Nam Bộ được hình thành: du khách có thể trải nghiệm tour liên hoàn – từ tham quan vườn điều, thưởng thức sản phẩm OCOP, đến khám phá vườn trái cây, du lịch sinh thái sông Đồng Nai và lưu trú homestay ven sông.
Sự kết hợp này tạo ra thế mạnh bổ trợ rõ nét: Bình Phước mạnh về cây công nghiệp dài ngày (điều, cao su), Đồng Nai mạnh về cây ăn trái và làng nghề. Khi hợp nhất, sản phẩm du lịch trở nên đa dạng, giàu trải nghiệm và có tính vùng đặc sắc.
Đồng thời, với hạ tầng giao thông phát triển mạnh, đặc biệt là các tuyến cao tốc kết nối TP.HCM – Đồng Nai – Tây Nguyên, việc đưa khách đến vùng du lịch nông thôn Đồng Nai sẽ thuận lợi hơn, góp phần nâng cao hiệu quả khai thác du lịch và phát triển kinh tế địa phương.
Định hướng phát triển trong thời gian tới
Để phát huy tối đa lợi thế, tỉnh Đồng Nai cần tập trung vào xây dựng thương hiệu “Du lịch nông nghiệp – nông thôn vùng điều Đồng Nai”, lấy hạt điều làm biểu tượng đặc trưng. Phát triển sản phẩm du lịch chuyên biệt: Tour “Một ngày làm nông dân hái điều”, “Check-in mùa hoa điều”, “Hành trình hạt điều – trái ngọt Đông Nam Bộ”. Liên kết vùng và hạ tầng du lịch: Mở tour kết nối TP.HCM – Đồng Nai – Tây Nguyên; xây dựng tuyến du lịch “Từ cao nguyên điều đến miền sông nước”. Ứng dụng chuyển đổi số: Xây dựng bản đồ du lịch nông nghiệp, hệ thống đặt tour – mua sản phẩm OCOP trực tuyến, hướng tới du lịch thông minh. Phát huy vai trò cộng đồng: Biến người dân thành chủ thể của du lịch, vừa là nông dân sản xuất vừa là hướng dẫn viên, chủ homestay – hình thành sinh kế bền vững.
Với hơn 170.000 ha điều, sản lượng 270.000 tấn/năm và kim ngạch xuất khẩu 3,1 tỷ USD (2024), vùng đất Đồng Nai không chỉ giữ vững danh hiệu “thủ phủ điều của Việt Nam”, mà còn đang từng bước trở thành trung tâm du lịch nông nghiệp đặc sắc của khu vực Đông Nam Bộ.
Sự hợp nhất hành chính từ 1/7/2025 đã mở ra cơ hội lớn để kết nối cây điều – cây ăn trái – du lịch sinh thái thành một chuỗi trải nghiệm hoàn chỉnh. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để xây dựng thương hiệu “Du lịch nông nghiệp – nông thôn Đông Nam Bộ”, góp phần đưa Đồng Nai trở thành điểm sáng mới trên bản đồ du lịch Việt Nam trong giai đoạn tới.
Trung tâm Thông tin du lịch
