(TITC) – Từ ngày 1/7/2025, ba tỉnh Bến Tre, Vĩnh Long và Trà Vinh được hợp nhất thành tỉnh Vĩnh Long (mới). Đây là vùng đất giàu truyền thống lịch sử – văn hóa, nổi bật với hệ thống làng nghề đa dạng, trải dài từ cù lao miệt vườn đến vùng ven biển Trà Vinh. Những năm gần đây, cùng với xu hướng phát triển du lịch nông thôn, Vĩnh Long (mới) đã khai thác thế mạnh của các làng nghề để xây dựng sản phẩm du lịch cộng đồng hấp dẫn, vừa giữ gìn di sản văn hóa, vừa tạo sinh kế cho người dân địa phương.
Làng nghề – kho tàng văn hóa bản địa: Ba tỉnh cũ hợp nhất đều nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống gắn bó lâu đời với đời sống cư dân. Trong đó, Bến Tre làm nghề kẹo dừa, đan lát từ lá dừa, bánh tráng Mỹ Lồng – Sơn Đốc; Vĩnh Long với nghề gốm Mang Thít, bánh tráng Cù Lao Mây, đan đát bằng tre trúc. Trà Vinh nổi tiếng với nghề dệt chiếu Cầu Ngang, nghề làm bánh tét Trà Cuôn, chế biến thủy hải sản.
Đây không chỉ là nơi tạo ra sản phẩm đặc sản phục vụ đời sống và thị trường, mà còn là không gian lưu giữ tri thức dân gian, phong tục tập quán, thẩm mỹ và bản sắc cộng đồng.
Một số mô hình du lịch cộng đồng gắn với làng nghề nổi tiếng như: Làng nghề kẹo dừa, bánh tráng Bến Tre (cũ): Du khách đến Vĩnh Long (mới) không thể bỏ qua Bến Tre – “xứ dừa”. Nhiều hộ gia đình đã mở cửa đón khách tham quan quy trình làm kẹo dừa, bánh tráng, kết hợp thưởng thức sản phẩm ngay tại chỗ. Trẻ em và khách quốc tế đặc biệt thích thú khi được tự tay nấu đường, cán kẹo hoặc nướng bánh.
Làng gốm đỏ Mang Thít (Vĩnh Long cũ): Mang Thít được mệnh danh là “vương quốc gốm đỏ”, với hàng trăm lò gốm thủ công trải dài bên sông Cổ Chiên. Các tour du lịch cho phép du khách quan sát nghệ nhân nhào đất, nặn gốm, nung bằng củi truyền thống. Nhiều bạn trẻ thích thú khi được thử tạo ra sản phẩm lưu niệm riêng.
Làng nghề dệt chiếu Trà Vinh (cũ): Trà Vinh nổi tiếng với những ngôi chùa Khmer và nghề dệt chiếu truyền thống. Nhiều hộ gia đình đã kết hợp du lịch cộng đồng: khách tham quan có thể thử dệt chiếu cùng nghệ nhân, tìm hiểu văn hóa Khmer, thưởng thức các món ăn đặc sản như bún num bò chóc, bánh tét Trà Cuôn.
Kết hợp làng nghề – miệt vườn – sông nước: Một số doanh nghiệp và hộ dân tổ chức tour “Một ngày làm người làng nghề”, kết nối tham quan: sáng đi ghe tham quan vườn cây trái, trưa đến làng nghề học làm bánh tráng hoặc nặn gốm, chiều tham quan chợ nổi hoặc nghe đờn ca tài tử. Sự kết hợp này tạo nên sản phẩm đa dạng, thu hút khách nội địa và quốc tế.
Trải nghiệm dành cho du khách, điểm hấp dẫn của du lịch cộng đồng tại các làng nghề không chỉ là tham quan, mà còn là sự nhập vai: Thử làm thợ thủ công: từ cán kẹo, phơi bánh, nhào đất làm gốm, đến dệt chiếu. Ẩm thực làng nghề: kẹo dừa, bánh tráng nướng, bánh tét Trà Cuôn, bánh canh Bến Tre, cá kho tộ Vĩnh Long… Giao lưu văn hóa: nghe nghệ nhân kể chuyện, tham gia sinh hoạt cộng đồng Khmer (đua ghe ngo, lễ hội Ok Om Bok). Lưu trú homestay: nhiều hộ dân ở cù lao Bến Tre, cù lao An Bình (Vĩnh Long cũ), vùng ven Trà Vinh đã phát triển homestay, cho phép du khách ở lại, ăn cơm nhà, trải nghiệm cuộc sống dân dã.
Vai trò cộng đồng – hạt nhân của mô hình: Điểm mạnh của du lịch làng nghề Vĩnh Long là sự tham gia trực tiếp của cộng đồng, ở đó người dân làm chủ dịch vụ từ khâu đón khách, hướng dẫn, nấu ăn đến biểu diễn nghệ thuật. Sản phẩm OCOP được đưa vào trong tour như rượu dừa, mắm ruốc Trà Vinh, gốm đỏ Mang Thít… Lợi ích kinh tế lan tỏa, mỗi hộ gia đình tham gia có thêm thu nhập từ bán hàng, phục vụ ăn uống, lưu trú.
Hiệu quả bước đầu và sức hút: Trong những năm gần đây, các làng nghề của địa phương đã đón hàng trăm nghìn lượt khách, trong đó có nhiều khách quốc tế. Nhiều homestay ở cù lao An Bình và làng nghề kẹo dừa luôn kín phòng vào mùa cao điểm. Sau khi hợp nhất thành tỉnh Vĩnh Long (mới), tiềm năng liên kết, quy hoạch và quảng bá càng rộng mở, hứa hẹn đưa sản phẩm “du lịch cộng đồng làng nghề” trở thành thương hiệu đặc thù của vùng.
Định hướng phát triển bền vững, để khai thác hiệu quả, tỉnh Vĩnh Long (mới) cần: Xây dựng tuyến du lịch chuyên đề làng nghề: Kết nối Mang Thít – An Bình – Bến Tre – Trà Vinh trong một tour trọn gói. Đầu tư cơ sở hạ tầng: đường giao thông, bến thuyền, nhà vệ sinh công cộng, hệ thống biển chỉ dẫn. Đào tạo nguồn nhân lực: bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp, ngoại ngữ cho người dân tham gia du lịch. Bảo tồn làng nghề truyền thống: hỗ trợ nghệ nhân, khuyến khích thế hệ trẻ kế thừa, gắn bảo tồn với kinh tế du lịch. Đồng thời đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, quảng bá qua mạng xã hội, bán sản phẩm OCOP trực tuyến, xây dựng bản đồ số làng nghề.
Du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống ở Vĩnh Long không chỉ mang đến trải nghiệm độc đáo cho du khách mà còn là giải pháp phát triển kinh tế nông thôn bền vững. Những sản phẩm thủ công, hương vị đặc sản, âm thanh đờn ca tài tử và sự hiếu khách của người dân tạo nên sức hút riêng có. Với sự hỗ trợ chính quyền và sự chung tay của cộng đồng, mô hình này hứa hẹn sẽ trở thành điểm nhấn quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch nông thôn của miền Tây Nam Bộ trong giai đoạn mới.
Trung tâm Thông tin du lịch
