(TITC) – Ở vùng hạ lưu sông Mekong, nơi phù sa bồi đắp quanh năm, nhiều tỉnh trong vùng đã hình thành mô hình canh tác tôm – lúa đặc trưng. Trên cùng một cánh đồng, mùa mưa là “mùa lúa” – những thửa ruộng trĩu bông vàng óng; mùa khô là “mùa tôm” – ao đầm xanh mát, lấp lánh bóng nước. Sự luân canh này không chỉ giúp cân bằng sinh thái, tận dụng nguồn nước mặn – ngọt mà còn tạo nên cảnh quan đặc biệt, biến cánh đồng thành một “sân khấu” tự nhiên đầy sức hút với du khách.
Du lịch trải nghiệm – khi cánh đồng thành sân khấu
Vào vụ lúa, du khách có thể cùng nông dân ra đồng gặt lúa, xay xát, rang cốm dẹp hay nấu cơm bằng bếp củi. Sang vụ tôm, khách được mặc áo bà ba, lội ruộng đặt lờ, thả lưới, vớt tôm cá, rồi chế biến ngay bên bờ đầm. Một số địa phương như đã tổ chức các tour trải nghiệm nửa ngày hoặc một ngày, kết hợp tham quan làng nghề làm khô, thưởng thức đặc sản như tôm sú hấp nước dừa, mắm tôm chua, bánh cóng, cá rô kho tộ. Cảnh bình minh trên đồng tôm – lúa cũng là “đặc sản” hình ảnh: mặt nước phản chiếu sắc hồng của trời, những hàng đước, hàng tràm in bóng, và tiếng máy gặt, tiếng quạt nước vang vọng.
Giá trị sinh thái và câu chuyện xanh
Mô hình tôm – lúa là minh chứng sống động cho sản xuất bền vững: không dùng nhiều hóa chất, ít gây ô nhiễm nguồn nước, tạo môi trường sống cho chim, cá, côn trùng. Đối với du lịch, đây chính là câu chuyện “xanh” hấp dẫn khách quốc tế: một sản phẩm gắn liền với bảo tồn môi trường, gìn giữ đa dạng sinh học và thích ứng biến đổi khí hậu.
Các homestay nằm ven ruộng tôm – lúa đang khai thác thế mạnh này bằng cách kể chuyện quy trình canh tác, cho khách quan sát nhật ký đồng ruộng, hoặc tham gia trồng lúa mùa, thả giống tôm non.
Hướng phát triển và nhân rộng
Để chuẩn hóa sản phẩm du lịch tôm – lúa, bà con cần có quy trình đón khách, bảng giới thiệu song ngữ, khu vực trải nghiệm an toàn. Liên kết nông dân – doanh nghiệp lữ hành để đồng tôm – lúa trở thành điểm dừng chính trong các tuyến tour về miền Tây. Tích hợp thương mại OCOP bằng cách bán sản phẩm từ tôm – lúa (gạo hữu cơ, tôm khô, mắm tôm chua) tại chỗ và qua nền tảng số. Kể chuyện bằng công nghệ thông qua sử dụng mã QR trên biển chỉ dẫn để du khách quét và xem video quy trình tôm – lúa. Sự kiện mùa vụ, tổ chức lễ hội thu hoạch, thi chế biến món tôm – lúa, đêm văn nghệ trên đồng.
Thời điểm thích hợp để tham quan đồng tôm – lúa
Thời điểm thích hợp để tham quan mô hình du lịch tôm – lúa: Từ tháng 8 đến tháng 11: mùa lúa chín, khung cảnh vàng óng và khí hậu mát mẻ. Từ tháng 12 đến tháng 4: mùa tôm, dễ tham gia các hoạt động bắt tôm, câu cá.
Chuẩn bị trang phục phù hợp: Áo bà ba, nón lá hoặc mũ rộng vành, quần áo gọn gàng dễ vận động. Giày thể thao hoặc dép nhựa để lội ruộng, tránh giày vải dễ ướt.
Kết hợp tham quan làng nghề và chợ địa phương: Mua tôm khô, mắm tôm chua, gạo hữu cơ ngay tại chỗ. Ghé các chợ quê để thưởng thức món bánh xèo, bánh tét lá cẩm, chè đậu xanh đánh.
Trải nghiệm homestay ven đồng: Ngủ nhà sàn, thức dậy ngắm bình minh trên đồng, dùng bữa sáng với cơm gạo mới và tôm hấp.
Tôn trọng môi trường và đời sống địa phương: Không xả rác xuống ruộng, không làm hỏng bờ bao, hạn chế tiếng ồn vào ban đêm. Hỏi ý kiến chủ ruộng trước khi chụp ảnh hoặc quay video.
Những cánh đồng tôm – lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long không chỉ là mô hình sản xuất thông minh, hài hòa giữa kinh tế và môi trường, mà còn là “bức tranh sống” về văn minh sông nước phương Nam. Khi được khai thác khéo léo, loại hình du lịch này không chỉ mang lại nguồn thu mới cho nông dân, mà còn giúp du khách tìm thấy sự kết nối với thiên nhiên, cảm nhận nhịp sống miệt vườn, và thấu hiểu giá trị của hạt gạo, con tôm trên mảnh đất trù phú. Đây cũng là hướng đi bền vững, góp phần quảng bá thương hiệu vùng đất châu thổ ra thế giới và giữ gìn bản sắc văn hóa cho mai sau.
Trung tâm Thông tin du lịch
