(TITC) – Vùng Tây Bắc, với tiềm năng dồi dào về cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, bản sắc văn hóa đa dạng của 30 dân tộc anh em và sự thân thiện, mến khách của con người, được đánh giá là một “viên ngọc thô” có khả năng bứt phá mạnh mẽ. Tuy nhiên, nếu mỗi tỉnh, mỗi địa phương trong khu vực này phát triển một cách đơn lẻ, thiếu sự gắn kết, thì rất khó để tạo ra một sức hút đủ lớn và khai thác trọn vẹn giá trị tiềm năng. Liên kết vùng, như một chiến lược tất yếu, chính là “cú hích” để du lịch nông nghiệp Tây Bắc cất cánh, vươn tầm và trở thành một thương hiệu du lịch quốc gia, hướng tới thương hiệu quốc tế.
Du khách thích thú với trải nghiệm ở vườn nho sữa ở Y Tý
Từ sự cần thiết đến hiệu quả ban đầu
Có thể thấy rõ sự cần thiết của liên kết vùng. Vùng Tây Bắc có những thế mạnh riêng: Lào Cai nổi tiếng với Sa Pa và đỉnh Fansipan, Điện Biên có Di tích lịch sử Điện Biên Phủ, Sơn La có Mộc Châu, v.v… Tuy nhiên, du khách đến Tây Bắc thường chỉ ghé thăm một hoặc hai điểm đến nổi bật rồi quay về, bỏ lỡ những giá trị độc đáo tại các địa phương khác. Tình trạng “đứt gãy” này không chỉ làm giảm trải nghiệm của du khách mà còn gây lãng phí tài nguyên, khiến các địa phương khó phát triển.
Nhận thức được vấn đề này, trong những năm gần đây, Chính phủ đã thúc đẩy các chương trình liên kết vùng, đặc biệt là trong lĩnh vực du lịch. Cụ thể, các tỉnh Tây Bắc đã ký kết các chương trình hợp tác, tổ chức các sự kiện xúc tiến du lịch chung như “Tuần Văn hóa, Du lịch các tỉnh Tây Bắc” hoặc tham gia các hội chợ du lịch lớn. Các chương trình liên kết ban đầu đã mang lại những hiệu quả nhất định như: Thúc đẩy nhận diện thương hiệu chung: Thay vì quảng bá từng điểm đến riêng lẻ, các tỉnh đã cùng nhau xây dựng và quảng bá hình ảnh chung của du lịch Tây Bắc, tạo nên một sức mạnh tổng hợp. Du khách bắt đầu hình dung về một Tây Bắc với những cung đường “phượt” huyền thoại, những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ, những bản làng bình yên và con người thân thiện.
Tăng cường trao đổi thông tin: Các buổi hội thảo, diễn đàn liên kết vùng đã giúp các nhà quản lý du lịch, doanh nghiệp và người dân địa phương trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau trong việc xây dựng sản phẩm và quản lý du lịch sinh thái.
Mở rộng thị trường: Một số chương trình liên kết đã thành công trong việc kết nối các doanh nghiệp lữ hành, tạo ra các tour du lịch liên tỉnh, qua đó mở rộng thị trường khách du lịch.
Tuy nhiên, nhìn nhận một cách thẳng thắn, hiệu quả của các chương trình này vẫn còn hạn chế và mang tính bề nổi. Hầu hết các chương trình liên kết mới chỉ dừng lại ở các sự kiện, hội chợ mà chưa có sự phối hợp thực sự về chính sách, hạ tầng và sản phẩm du lịch. Mối liên kết giữa các tỉnh vẫn còn lỏng lẻo, chưa đi vào chiều sâu.
Những thách thức và “nút thắt” cần tháo gỡ
Cơ chế liên kết hiện tại chủ yếu dựa trên các thỏa thuận, chưa có một cơ quan điều phối chung đủ quyền hạn để điều tiết, giám sát và thúc đẩy các hoạt động liên kết. Hậu quả là các địa phương còn “mạnh ai nấy làm”, các dự án du lịch chồng chéo, cạnh tranh không lành mạnh thay vì hợp tác để phát triển.
Du lịch sinh thái Tây Bắc phụ thuộc rất lớn vào hạ tầng giao thông. Mặc dù đã có nhiều tuyến đường được nâng cấp, nhưng hệ thống đường kết nối giữa các điểm du lịch nhỏ, các bản làng vẫn còn khó khăn, đặc biệt vào mùa mưa bão. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến trải nghiệm của du khách mà còn hạn chế khả năng kết nối các sản phẩm du lịch giữa các tỉnh.
Phần lớn các sản phẩm du lịch sinh thái Tây Bắc còn đơn điệu, chủ yếu tập trung vào các tour khám phá cảnh quan và nghỉ dưỡng đơn thuần. Việc xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng, mang tính chuỗi và kết nối giữa các tỉnh còn hạn chế, thiếu vắng những sản phẩm du lịch liên tỉnh, mang lại trải nghiệm trọn vẹn.
Lao động du lịch ở Tây Bắc chủ yếu là người dân địa phương, họ có sự hiểu biết sâu sắc về văn hóa bản địa nhưng lại thiếu kỹ năng chuyên nghiệp về du lịch, đặc biệt là ngoại ngữ và kỹ năng phục vụ khách quốc tế. Việc đào tạo, bồi dưỡng nhân lực chưa được chú trọng đúng mức và thiếu sự liên kết giữa các tỉnh.
Để biến liên kết vùng thành “cú hích” thực sự cho du lịch sinh thái Tây Bắc, các nhà hoạch định chính sách cần có những giải pháp mang tính chiến lược và đồng bộ:
Xây dựng cơ chế liên kết, trong đó nghiên cứu thành lập một cơ quan điều phối các hoạt động liên kết, xây dựng kế hoạch chung và giám sát việc thực hiện; hình thành quỹ phát triển du lịch chung cho cả vùng, sử dụng để đầu tư vào các dự án du lịch liên tỉnh, từ hạ tầng giao thông, hệ thống xử lý chất thải đến các dự án quảng bá chung.
Hạ tầng giao thông là huyết mạch của du lịch. Chính phủ cần có một chương trình đầu tư công đặc biệt cho khu vực Tây Bắc, ưu tiên các tuyến đường kết nối các điểm du lịch quan trọng, các bản làng du lịch cộng đồng. Việc này không chỉ giúp du khách di chuyển thuận lợi mà còn thúc đẩy giao thương, tạo ra sinh kế bền vững cho người dân địa phương.
Thay vì phát triển đơn lẻ, các tỉnh cần hợp tác để xây dựng các sản phẩm du lịch liên tỉnh, mang tính chuỗi và theo chủ đề. Ví dụ: Tour “Di sản Tây Bắc”: Kết hợp các di tích lịch sử ở Điện Biên với các di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc ở Lào Cai; Tour “Con đường ẩm thực”: Giới thiệu các món ăn đặc trưng của từng dân tộc, từng vùng, từ món ăn của người Thái ở Sơn La, người Tày ở Lào Cai đến người Mông ở Hà Giang (nay là Tuyên Quang); Tour “Sắc màu văn hóa”: Tập trung vào việc trải nghiệm cuộc sống, lễ hội, nghề truyền thống của các dân tộc thiểu số tại các bản làng. Các tour này không chỉ mang lại trải nghiệm phong phú mà còn giúp phân bổ lượng khách, giảm tải cho các điểm du lịch quá đông.
Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cũng là yếu tố quyết định sự thành công của du lịch. Các tỉnh Tây Bắc cần có các chương trình đào tạo chuyên sâu và liên tục cho người dân địa phương, tập trung vào các kỹ năng quản lý, phục vụ, ngoại ngữ và ứng dụng công nghệ số. Các địa phương có thể hợp tác với các trường đại học, cao đẳng du lịch để tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn tại chỗ, phù hợp với đặc thù của từng địa phương.
Liên kết vùng không chỉ là một chiến lược mà còn là một tư duy mới trong phát triển du lịch. Với tiềm năng sẵn có, chỉ khi các tỉnh Tây Bắc thực sự phối hợp chặt chẽ xây dựng một chiến lược phát triển chung, giải quyết những “nút thắt” về cơ chế, hạ tầng và nhân lực, thì liên kết vùng mới thực sự trở thành “cú hích” để du lịch sinh thái Tây Bắc cất cánh. Đó không chỉ là sự phát triển của du lịch mà còn là sự phát triển kinh tế bền vững, bảo tồn văn hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nơi đây.
Trung tâm Thông tin du lịch
