Một trong những điểm sáng về mô hình này là các buôn làng ở Tây Nguyên, nơi mà du khách không chỉ được tham quan những cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp mà còn có cơ hội hòa mình vào đời sống văn hóa, truyền thống đặc sắc của người dân bản địa.
Sự kết hợp giữa phát triển kinh tế và bảo tồn văn hóa
Du lịch cộng đồng không đơn thuần là việc đón tiếp du khách, mà đó còn là quá trình tạo dựng mối quan hệ giữa người dân địa phương và du khách thông qua những trải nghiệm chân thực. Các buôn làng, thôn xóm với nền văn hóa đa dạng đã và đang chuyển mình để trở thành những điểm đến du lịch hấp dẫn.
Ở đó, du khách không chỉ được tham quan các cảnh quan thiên nhiên mà còn có cơ hội tham gia vào các hoạt động truyền thống như dệt thổ cẩm, làm rượu cần, múa xoang hay tổ chức những buổi giao lưu văn hóa với người dân bản địa.
Điều này không chỉ giúp các cộng đồng địa phương tăng thêm thu nhập mà còn là cơ hội để bảo tồn những giá trị văn hóa mà có thể bị mai một nếu không được gìn giữ.
Chẳng hạn, tại các buôn làng Êđê ở Tây Nguyên, những ngôi nhà dài truyền thống, tiếng cồng chiêng, điệu múa xoang vẫn được bảo tồn và phát huy trong các tour du lịch cộng đồng.
Tạo cơ hội kinh tế cho người dân địa phương
Một trong những lợi ích lớn nhất mà du lịch cộng đồng mang lại là việc tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho người dân bản địa.
Trước đây, người dân các buôn làng chủ yếu sống nhờ vào nông nghiệp và chăn nuôi, nhưng khi tham gia vào ngành du lịch, họ không chỉ cải thiện đời sống mà còn có cơ hội học hỏi, phát triển kỹ năng phục vụ du khách, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch tại địa phương.
Tại nhiều buôn làng, người dân đã biết cách kết hợp các sản phẩm truyền thống như thổ cẩm, rượu cần, bánh đặc sản với các dịch vụ lưu trú và hướng dẫn tham quan.
Chị H’Giang Niê, một trong những hộ gia đình đầu tiên ở buôn Kuốp (Đắk Lắk) tham gia vào mô hình du lịch cộng đồng, cho biết: “Lúc đầu, tôi không biết gì về du lịch, nhưng nhờ sự hỗ trợ của chính quyền và các tổ chức, tôi đã có thể cải tạo nhà cửa, làm mới không gian và học được cách phục vụ du khách sao cho thoải mái nhất.”
Bằng cách kết hợp giữa những dịch vụ cơ bản như chỗ ở sạch sẽ, đồ ăn ngon và sự hiếu khách của người dân, du lịch cộng đồng không chỉ giúp bà con có thu nhập mà còn mang lại cho du khách những trải nghiệm khó quên về cuộc sống của các dân tộc thiểu số.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa
Một trong những yếu tố làm nên sự hấp dẫn của du lịch cộng đồng chính là việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa đặc trưng của mỗi vùng miền. Du khách đến với các buôn làng không chỉ để chiêm ngưỡng thiên nhiên mà còn để hiểu rõ hơn về phong tục tập quán, đời sống sinh hoạt của người dân địa phương.
Những câu chuyện về cách thức trồng lúa, chăn nuôi, nghề thủ công truyền thống hay những nghi lễ đặc sắc đều là những điểm nhấn mà du khách yêu thích.
Chẳng hạn, tại buôn Kuốp (Đắk Lắk), nơi người dân chủ yếu là đồng bào Êđê, du khách có thể tham gia vào các hoạt động như làm rượu cần, dệt thổ cẩm, và nghe những câu chuyện về cồng chiêng, lễ hội truyền thống.
Chị H’Giang chia sẻ: “Du khách đến đây không chỉ để nghỉ ngơi mà còn để học hỏi, trải nghiệm những điều rất đặc biệt về văn hóa của chúng tôi. Mỗi lần đón khách, tôi đều chuẩn bị chu đáo từ việc ăn uống, chỗ ở cho đến việc giới thiệu về các nghi lễ truyền thống.”
Chính quyền địa phương và các tổ chức quốc tế đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển du lịch cộng đồng. Các chương trình hỗ trợ, đào tạo kỹ năng cho người dân, cải thiện cơ sở hạ tầng du lịch và xây dựng các sản phẩm du lịch phù hợp với văn hóa đặc trưng của từng cộng đồng đã góp phần tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc phát triển mô hình này.
Chính quyền tỉnh Đắk Lắk thông qua Nghị quyết 08/2021/NQ-HĐND, đã hỗ trợ các hộ gia đình trong việc cải tạo nhà cửa, tạo không gian sinh hoạt thân thiện và mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc Êđê.
Các tour du lịch cộng đồng không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống.
Với những thành công bước đầu, du lịch cộng đồng đang dần trở thành một lựa chọn không thể thiếu trong việc phát triển du lịch bền vững tại Việt Nam. Từ mô hình du lịch cộng đồng ở các buôn làng như Buôn Kuốp, có thể thấy được tiềm năng to lớn của việc kết hợp giữa du lịch và bảo tồn văn hóa.
Để tiếp tục phát triển mô hình này, cần có sự chung tay của cộng đồng, chính quyền và các tổ chức hỗ trợ để không chỉ tạo ra thu nhập cho người dân mà còn bảo vệ những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc.
Chắc chắn rằng trong tương lai, du lịch cộng đồng sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, góp phần nâng cao đời sống người dân và phát huy tối đa tiềm năng du lịch của đất nước.
Hương Giang
Báo Văn hóa – baovanhoa.vn – Đăng ngày 04/4/2025
