(TITC) – Trong bức tranh phát triển kinh tế – xã hội vùng Đông Nam Bộ, Đồng Nai từ lâu được xem là “thủ phủ nông nghiệp” với diện tích lớn cây công nghiệp và cây ăn trái đặc sản. Không chỉ là nguồn nguyên liệu quan trọng cho công nghiệp chế biến và xuất khẩu, những vườn cây bạt ngàn còn tạo nên cảnh quan đặc sắc, là tiềm năng để phát triển mô hình du lịch nông nghiệp – sinh thái. Những năm gần đây, Đồng Nai đã từng bước gắn kết phát triển cây công nghiệp, cây ăn trái với du lịch, mở ra hướng đi mới vừa gia tăng giá trị kinh tế vừa quảng bá hình ảnh địa phương.
Tiềm năng lớn từ cây công nghiệp và cây ăn trái
Đồng Nai hiện có hơn 170 nghìn ha cây công nghiệp lâu năm, nổi bật là cao su, cà phê, hồ tiêu, điều. Bên cạnh đó, diện tích cây ăn trái tập trung khoảng 80 nghìn ha, với nhiều loại đặc sản nổi tiếng như bưởi Tân Triều, sầu riêng, chôm chôm, măng cụt, mít, bưởi da xanh. Những vùng chuyên canh như Long Khánh, Xuân Lộc, Cẩm Mỹ, Trảng Bom… từ lâu đã là “vựa trái cây” lớn của miền Đông Nam Bộ.
Các loại cây này không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần tạo nên không gian xanh, cảnh quan hấp dẫn. Vườn cây ăn trái trĩu quả, rừng cao su thay lá mùa đông, hay cánh đồng điều nở hoa trắng xóa… đều có sức hút mạnh mẽ với du khách. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành mô hình phát triển du lịch gắn với nông nghiệp.
Mô hình du lịch gắn với cây ăn trái
Tại Long Khánh và các xã lân cận, mô hình “du lịch miệt vườn” đã trở thành sản phẩm đặc trưng. Nhiều hộ gia đình, hợp tác xã đã mở cửa vườn cây, đón khách tham quan, ăn trái tại chỗ, trải nghiệm hái quả, tìm hiểu quy trình chăm sóc. Lễ hội Trái cây Long Khánh được tổ chức hằng năm thu hút hàng chục nghìn lượt khách, góp phần quảng bá thương hiệu trái cây địa phương.
Bưởi Tân Triều (Vĩnh Cửu) là một điển hình. Nhiều vườn bưởi kết hợp tham quan – ẩm thực, phục vụ các món ngon chế biến từ bưởi, đồng thời bán sản phẩm quà tặng. Du khách đến không chỉ để thưởng thức hương vị đặc sản, mà còn để tìm hiểu câu chuyện về làng bưởi trăm năm tuổi, gắn bó với sông Đồng Nai.
Một số điểm còn đầu tư homestay, nhà hàng, khu vui chơi, tổ chức hội thi trái ngon, tạo nên chuỗi sản phẩm du lịch miệt vườn hấp dẫn, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho nông dân.
Mô hình du lịch gắn với cây công nghiệp
Không chỉ cây ăn trái, cây công nghiệp lâu năm cũng đang được khai thác du lịch. Những cánh rừng cao su bạt ngàn ở Xuân Lộc, Long Khánh đang trở thành điểm đến cho du khách yêu thích thiên nhiên và chụp ảnh. Vào mùa thay lá, cảnh quan nơi đây được ví như “châu Âu giữa miền Đông Nam Bộ”, thu hút nhiều bạn trẻ đến trải nghiệm.
Ngoài ra, một số hợp tác xã đã bắt đầu kết hợp tham quan – trải nghiệm nghề nông: làm công nhân cạo mủ cao su, tìm hiểu quy trình sản xuất hạt điều, hồ tiêu, cà phê. Đây là cách làm mới, biến quá trình sản xuất công nghiệp thành sản phẩm du lịch giáo dục và trải nghiệm, góp phần quảng bá hình ảnh nông sản Đồng Nai.
Một số mô hình mẫu tiêu biểu
Để các địa phương khác tham khảo, có thể nhân rộng, Đồng Nai hiện có một số mô hình thành công như: Làng bưởi Tân Triều (Vĩnh Cửu): Kết hợp tham quan vườn bưởi với ẩm thực đặc sản từ bưởi (gỏi bưởi, rượu bưởi, mứt bưởi…), gắn với không gian văn hóa sông nước. Đây là mô hình mẫu về khai thác sản phẩm OCOP gắn với du lịch.
Vườn trái cây Long Khánh: Các vườn sầu riêng, chôm chôm, măng cụt… mở cửa cho du khách trải nghiệm hái và ăn trái tại chỗ, đồng thời kết hợp Lễ hội Trái cây Long Khánh. Mô hình này tạo sinh kế kép cho nông dân, vừa bán sản phẩm, vừa phát triển dịch vụ.
Du lịch trải nghiệm rừng cao su Xuân Lộc: Khai thác cảnh quan rừng cao su thay lá kết hợp dịch vụ lưu trú, picnic, chụp ảnh. Đây là mô hình mới, đang thu hút giới trẻ, có thể nhân rộng tại các địa phương có diện tích cao su lớn.
Hợp tác xã điều Cẩm Mỹ: Tổ chức tour “Một ngày làm nông dân” cho du khách trải nghiệm thu hoạch, chế biến hạt điều, thưởng thức sản phẩm ngay tại vườn. Mô hình này kết hợp hiệu quả giữa nông sản chế biến và du lịch trải nghiệm.
Cơ hội mới từ hợp nhất Đồng Nai – Bình Phước
Đặc biệt, từ ngày 1/7/2025, việc hợp nhất Đồng Nai với tỉnh Bình Phước sẽ mở ra không gian phát triển mới cho mô hình gắn nông nghiệp với du lịch. Sự kết hợp này tạo ra vùng nguyên liệu nông nghiệp quy mô lớn bậc nhất Đông Nam Bộ, với lợi thế kép: Đồng Nai mạnh về cây ăn trái và du lịch sinh thái; Bình Phước nổi bật với cây công nghiệp lâu năm như cao su, điều, hồ tiêu.
Điều này giúp hình thành các tuyến du lịch liên vùng: tham quan vườn trái cây Long Khánh – du lịch rừng cao su Bình Phước – trải nghiệm chế biến hạt điều Cẩm Mỹ – thưởng thức ẩm thực sông Đồng Nai. Sự liên kết sẽ làm phong phú sản phẩm, kéo dài thời gian lưu trú của khách, đồng thời mở ra cơ hội quảng bá thương hiệu nông sản và du lịch của cả vùng.
Lợi ích từ mô hình kết hợp
Việc gắn phát triển cây công nghiệp, cây ăn trái với du lịch mang lại nhiều lợi ích kép như: Tăng giá trị nông sản: Nông sản không chỉ được bán ra thị trường mà còn tạo thêm giá trị dịch vụ du lịch, nâng cao thu nhập cho nông dân. Quảng bá thương hiệu: Thông qua trải nghiệm, du khách hiểu rõ hơn về chất lượng, quy trình sản xuất, từ đó nâng cao uy tín sản phẩm. Bảo tồn văn hóa và cảnh quan: Giữ gìn vườn cây, rừng cây cũng chính là bảo tồn môi trường và không gian văn hóa miệt vườn. Phát triển cộng đồng: Nông dân trực tiếp tham gia làm du lịch, trở thành “hướng dẫn viên bản địa”, nâng cao kỹ năng, cải thiện đời sống.
Định hướng phát triển mô hình
Để mô hình phát triển bền vững, Đồng Nai – Bình Phước sau hợp nhất cần tập trung các giải pháp: Quy hoạch vùng du lịch nông nghiệp liên tỉnh gắn với vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ăn trái, hình thành các tuyến du lịch chuyên đề. Hỗ trợ nông dân nâng cao chất lượng dịch vụ, xây dựng vườn chuẩn nông nghiệp hữu cơ, an toàn, kết hợp hạ tầng phục vụ khách. Tăng cường liên kết 4 nhà (Nhà nước – Nhà khoa học – Doanh nghiệp – Nông dân) để hình thành chuỗi giá trị nông nghiệp – du lịch liên vùng. Đẩy mạnh truyền thông, xúc tiến số, quảng bá hình ảnh vườn cây và sản phẩm OCOP qua mạng xã hội, sàn thương mại điện tử. Đào tạo nguồn nhân lực du lịch cộng đồng, giúp nông dân có kỹ năng giao tiếp, thuyết minh, phục vụ chuyên nghiệp.
Có thể khẳng định, Đồng Nai đang có những định hướng đi đúng đắn khi gắn mô hình phát triển cây công nghiệp, cây ăn trái với phát triển du lịch. Những mô hình tiêu biểu như Làng bưởi Tân Triều, vườn trái cây Long Khánh, du lịch rừng cao su Xuân Lộc hay hợp tác xã điều Cẩm Mỹ đã chứng minh hiệu quả và hoàn toàn có thể nhân rộng.
Đặc biệt, với việc hợp nhất Đồng Nai – Bình Phước từ 1/7/2025, vùng đất mới này hứa hẹn trở thành trung tâm du lịch nông nghiệp – sinh thái tầm cỡ, nơi nông sản đặc trưng kết hợp với trải nghiệm văn hóa – cảnh quan sẽ tạo nên sức hút mạnh mẽ, đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của vùng Đông Nam Bộ và cả nước.
Trung tâm Thông tin du lịch
