(TITC) – Trong tiến trình phát triển đô thị hiện đại, TP.HCM luôn được biết đến là trung tâm kinh tế – văn hóa lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, bên cạnh những tòa nhà cao tầng và nhịp sống sôi động, thành phố còn có một khoảng không gian nông thôn rộng lớn ở các vùng ven, ngoại thành – nơi vẫn giữ được sắc màu văn hóa, sinh thái đặc trưng Nam Bộ. Đây chính là tiềm năng quan trọng để hình thành và phát triển các sản phẩm du lịch nông thôn, góp phần đa dạng hóa trải nghiệm cho du khách, đồng thời tạo sinh kế bền vững cho người dân.
Địa đạo Củ Chi. Ảnh: TITC
Tiềm năng từ “vành đai xanh” ngoại thành
TP.HCM hiện có nhiều vùng ngoại thành như Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè và Cần Giờ. Mỗi địa phương đều sở hữu những lợi thế riêng để phát triển du lịch nông thôn như: Củ Chi nổi tiếng với địa đạo, đồng thời có vùng trồng rau sạch, hoa lan, bò sữa. Đây là nơi thích hợp phát triển mô hình nông nghiệp kết hợp trải nghiệm. Hóc Môn – Bình Chánh có nhiều làng nghề, vườn cây ăn trái, hệ thống kênh rạch gắn liền đời sống nông thôn Nam Bộ. Nhà Bè với hệ sinh thái sông nước, rừng ngập mặn nhỏ lẻ, tạo cảnh quan đặc thù. Cần Giờ là “lá phổi xanh” với rừng ngập mặn được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới, có thể trở thành điểm nhấn du lịch sinh thái – cộng đồng kết hợp nông nghiệp.
Theo thống kê của ngành du lịch TP.HCM, năm 2024, các tour trải nghiệm nông thôn – sinh thái ngoại thành đã đón khoảng 1,2 triệu lượt khách, tăng 15% so với năm 2023. Con số này cho thấy nhu cầu lớn của du khách, nhất là nhóm khách nội địa, học sinh – sinh viên, cũng như khách quốc tế ưa chuộng khám phá văn hóa bản địa và trải nghiệm đời sống nông thôn.
Thực trạng phát triển du lịch nông thôn vùng ven
Trong vài năm qua, nhiều mô hình du lịch nông thôn đã được triển khai như: Du lịch nông nghiệp Củ Chi: tham quan trang trại bò sữa, hái nấm, vườn rau thủy canh, học làm bánh tráng. Bình Chánh – Hóc Môn: du khách tham gia hoạt động “một ngày làm nông dân”, tát mương bắt cá, hái trái cây miệt vườn. Cần Giờ: phát triển du lịch cộng đồng tại Thạnh An, kết hợp tham quan rừng ngập mặn, nuôi hàu, đánh bắt thủy sản.
Tuy nhiên, những mô hình này vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún, chưa tạo thành chuỗi giá trị đồng bộ. Hạn chế lớn nhất là: Thiếu sản phẩm đặc trưng, mới lạ để giữ chân du khách. Hạ tầng giao thông, bến bãi, dịch vụ phụ trợ chưa đáp ứng nhu cầu. Nguồn nhân lực địa phương làm du lịch còn thiếu kỹ năng và ngoại ngữ. Công tác quảng bá chưa đồng bộ, chủ yếu dựa vào một số doanh nghiệp lữ hành nhỏ.
Định hướng phát triển trong thời gian tới
Để du lịch nông thôn vùng ven TP.HCM trở thành sản phẩm du lịch bền vững, cần tập trung vào một số định hướng sau:
Gắn phát triển du lịch với xây dựng nông thôn mới
Du lịch nông thôn phải song hành với chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, trong đó chú trọng bảo tồn không gian làng quê, khuyến khích mô hình kinh tế hợp tác xã, tổ hợp tác làm du lịch. Mỗi xã có thể hình thành “sản phẩm chủ lực” như: vườn cây ăn trái, nghề truyền thống, trải nghiệm canh tác hữu cơ.
Xây dựng sản phẩm đặc trưng cho từng địa phương
Củ Chi tập trung phát triển du lịch bò sữa, du lịch địa đạo kết hợp trải nghiệm nông nghiệp công nghệ cao. Hóc Môn – Bình Chánh phát triển sản phẩm du lịch “miệt vườn ven đô” với trái cây, rau sạch, ẩm thực truyền thống. Nhà Bè trải nghiệm cuộc sống sông nước, ẩm thực thủy sản, tham quan rừng ngập mặn nhỏ. Cần Giờ tổ chức du lịch sinh thái – cộng đồng gắn với rừng ngập mặn, nuôi trồng thủy sản bền vững.
Kết nối vùng và phát triển chuỗi sản phẩm
Không chỉ khai thác trong phạm vi thành phố, du lịch nông thôn ngoại thành TP.HCM cần kết nối với các tỉnh lân cận trong vùng đồng bằng sông Cửu Long. Các tour “ven đô – miệt vườn – sông nước” sẽ tạo hành trình liên kết hấp dẫn hơn.
Đầu tư hạ tầng và dịch vụ phụ trợ
Cải thiện đường giao thông đến các điểm du lịch nông thôn. Hỗ trợ bến tàu, bãi đỗ xe, khu vệ sinh, biển chỉ dẫn. Khuyến khích phát triển homestay, farmstay đạt chuẩn, vừa mang tính trải nghiệm vừa đảm bảo an toàn cho khách.
Phát triển nguồn nhân lực và cộng đồng tham gia
Đào tạo kỹ năng du lịch cộng đồng, nghiệp vụ phục vụ, ngoại ngữ cơ bản cho người dân địa phương. Đặc biệt, cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa trong quá trình làm du lịch.
Ứng dụng chuyển đổi số và quảng bá hiện đại
Sử dụng nền tảng số để đặt dịch vụ, bán vé online, giới thiệu sản phẩm nông sản – đặc sản. Tăng cường truyền thông qua mạng xã hội, clip trải nghiệm, xây dựng thương hiệu cho từng điểm đến nông thôn.
Một số mô hình gợi mở
Farmstay kết hợp giáo dục trải nghiệm: du khách, nhất là học sinh, có thể tham gia trồng rau, thu hoạch lúa, học làm bánh dân gian. Du lịch “một ngày làm ngư dân” tại Cần Giờ – Nhà Bè: cùng người dân đi ghe, thả lưới, bắt nghêu, chế biến hải sản. Tour nông sản sạch Củ Chi – Bình Chánh: tham quan nông trại rau thủy canh, hoa lan, kết hợp thưởng thức ẩm thực chế biến tại chỗ. Du lịch làng nghề: khôi phục các làng nghề truyền thống như làm bánh tráng, làm nhang, dệt chiếu, chế biến mắm.
Kỳ vọng trong tương lai
Định hướng phát triển du lịch nông thôn tại các vùng ven TP.HCM không chỉ nhằm tạo ra sản phẩm du lịch mới mà còn hướng tới mục tiêu kép: nâng cao thu nhập, chất lượng sống cho người dân ngoại thành; đồng thời góp phần xây dựng hình ảnh TP.HCM không chỉ là đô thị hiện đại mà còn là điểm đến sinh thái – nông nghiệp đặc trưng.
Với sự quan tâm của chính quyền, sự đồng hành của doanh nghiệp và sự tham gia tích cực của cộng đồng, du lịch nông thôn vùng ven hoàn toàn có thể trở thành “cánh tay nối dài” cho du lịch TP.HCM, mang đến những trải nghiệm khác biệt, gắn kết giữa đô thị năng động và vùng quê yên bình.
Không gian du lịch mở rộng
Từ ngày 1/7/2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi TP.HCM chính thức hợp nhất địa giới hành chính với hai tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Dương. Từ một đô thị trung tâm của cả nước, TP.HCM nay trở thành siêu đô thị – vùng đô thị đặc biệt với diện tích mở rộng, dân số vượt ngưỡng 20 triệu người.
Sự hợp nhất này không chỉ mang ý nghĩa về quản lý hành chính, kinh tế – xã hội, mà còn mở ra một không gian phát triển du lịch mới. Trong đó, du lịch nông thôn – vốn là thế mạnh tiềm ẩn ở các huyện ngoại thành cũ của TP.HCM – nay được bổ sung thêm lợi thế từ vùng biển, đảo, vườn cây ăn trái, làng nghề, khu sinh thái và nông thôn hiện đại của Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu.
Đây là cơ hội để thành phố xây dựng mô hình du lịch nông thôn đa dạng, liên kết giữa đô thị hiện đại – nông thôn xanh – biển đảo – công nghiệp dịch vụ, tạo thành bức tranh toàn diện hiếm có trong khu vực.
Trung tâm Thông tin du lịch
