(TITC) – Ẩn mình giữa hàng cây cao vút, xung quanh cánh đồng xanh tươi của huyện Tân Biên (Tây Ninh), Tháp Chóp Mạt như một nốt trầm cổ kính giữa bản hòa ca của thiên nhiên hoang sơ. Không ồn ào, không kiêu hãnh, ngọn tháp vẫn đứng đó qua bao thế kỷ, là một trong ba chứng tích kiến trúc cổ còn sót lại mang dấu ấn văn hóa Óc Eo tại Nam Bộ, cùng với tháp Bình Thạnh (Tây Ninh) và tháp Vĩnh Hưng (Bạc Liêu).
Tháp được trùng tu hoàn chỉnh năm 2013. Ảnh: TITC
Tháp được xây dựng vào khoảng thế kỷ VIII, nhưng mãi đến năm 1886, các học giả Pháp mới phát hiện ra di tích quý giá này. Khi ấy, thời gian và thiên nhiên đã khiến cụm tháp hư hại nặng nề, một tháp đổ sập, một tháp nghiêng, đỉnh bị mất. Qua nhiều đợt trùng tu vào các năm 1938, 2003 và 2013, Tháp Chóp Mạt dần hồi sinh diện mạo như hiện nay. Năm 1993, nơi đây chính thức được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia, đánh dấu bước ngoặt trong hành trình bảo tồn di sản.
Điều khiến du khách không khỏi tò mò là cái tên “Chóp Mạt”, không phải tên cổ, mà là cách người sau đặt dựa trên thực trạng: phần “chóp” – đỉnh tháp – đã “mạt”, tức là mất mát, tàn lụi, hoặc đã đi đến tận cùng. Sự biến mất của đỉnh tháp, phần linh thiêng và đẹp nhất trong kiến trúc tháp cổ, không chỉ là sự thiếu vắng vật chất, mà còn mang ý nghĩa biểu tượng cho một nền văn minh rực rỡ đã lùi xa vào quá vãng.
Tháp Chóp Mạt hiện diện đã hơn 1.300 năm. Ảnh: TITC
Nhìn tổng thể, tháp có khối vuông vức, cao khoảng 10 mét, chân tháp gồm ba tầng giật cấp, càng lên cao càng nhỏ dần. Màu gạch đỏ cam rực cháy giữa nền trời xanh khiến tháp như một ngọn bút lửa chạm đến ký ức cổ đại. Toàn bộ công trình được xây bằng gạch nung và đá phiến, nhưng không dùng chất kết dính. Những viên gạch được xếp khít đến mức gần như không có khe hở, một minh chứng rõ nét cho kỹ thuật xây dựng tinh xảo của người Óc Eo.
Tháp chỉ có một cửa chính quay về hướng Đông, lối kiến trúc tôn giáo đặc trưng. Phía trước cửa vẫn còn dấu vết của một bầu nước hình vuông, có thể từng dùng để thực hành nghi lễ linh thiêng. Những mặt tường tháp từng được trang trí hoa văn nổi bật: chim muông, hoa lá, thần linh. Đặc biệt là hai biểu tượng thờ phượng Linga và Yoni, phản ánh tín ngưỡng đậm chất phương Nam cổ đại.
Phần đổ nát của một ngọn tháp được bảo tồn đến ngày nay. Ảnh: TITC
Dù đã bị thời gian bào mòn, nhiều họa tiết chỉ còn lờ mờ trên tường phía Tây và Bắc, nhưng đủ để người phục dựng hình dung và tái hiện phần nào linh hồn của kiến trúc Phù Nam – Óc Eo. Mỗi chi tiết dù nhỏ nhất cũng ẩn chứa triết lý sống, tín ngưỡng và thẩm mỹ cao của người xưa, từ cách họ ngắm nhìn thiên nhiên đến sự tôn kính dành cho thần linh.
Bước chân giữa không gian tĩnh lặng của tháp cổ, giữa đồng lúa, hương rừng ngào ngạt và tiếng chim hót xa gần, du khách như chạm tay vào chiều sâu của thời gian. Tháp Chóp Mạt không kể chuyện bằng lời, mà bằng từng lớp gạch, từng vết rêu, từng chi tiết chạm khắc dường như còn vương dấu niềm tin, tín ngưỡng và tài hoa của người xưa.
Hành trình đến Tháp Chóp Mạt sẽ trở nên trọn vẹn hơn nếu bạn tiếp tục khám phá di tích Trung ương Cục miền Nam, cách đó chưa đầy 10km. Giữa rừng già Lò Gò – Xa Mát, khu căn cứ cách mạng một thời nay là điểm đến mang đậm tinh thần “về nguồn” và du lịch sinh thái. Chính sự kết hợp giữa thiên nhiên nguyên sơ, di sản văn hóa, lịch sử cách mạng đã tạo nên một bức tranh du lịch đặc sắc, đầy cảm xúc tại miền biên giới Tây Ninh.
Trung tâm Thông tin du lịch
