(TITC) – Xuôi dòng sông Tiền hiền hòa, đoạn qua cù lao Tân Phong, một vùng đất trù phú thuộc xã Hiệp Đức, tỉnh Đồng Tháp, người ta không chỉ bắt gặp những vườn cây trái sum suê mà còn tìm thấy một loại trái cây độc đáo, ngọt lành và mang đậm hồn quê – trái chôm chôm. Giống chôm chôm Java truyền thống và chôm chôm Thái hiện đại không đơn thuần là sản phẩm nông nghiệp. Loại quả này là kết tinh của đất phù sa màu mỡ, của những mùa nắng mưa và của cả một đời người gắn bó với mảnh vườn. Qua từng chùm trái chín đỏ, chôm chôm Tân Phong “kể lại câu chuyện” về sự bền bỉ, về tình yêu đất đai và về một vùng sông nước hào sảng.
Vị ngọt của đất, hương thơm của đời người
Bên cạnh một dòng kinh nhỏ, khoảng 5 công vườn chôm chôm của cô Nguyễn Thị Tàu (ngụ ấp Tân Bường B, xã Hiệp Đức) hiện ra như một bức tranh miệt vườn đúng nghĩa. Những chùm chôm chôm Java căng mọng, đỏ rực ẩn mình dưới tán lá xanh mát, như một lời chào mời thân tình. Gắn bó với giống chôm chôm Java từ năm 1990, cô Tàu chia sẻ về sự kiên nhẫn và thấu hiểu cần có với loại cây này. “Cây chôm chôm sau khi trồng khoảng 3 năm thì cho trái chiếng, nhưng phải 4 – 5 năm tuổi cây mới đủ sức cho năng suất ổn định”, cô Tàu cho biết.
Với hơn 30 năm kinh nghiệm, cô Tàu đã trở thành một “nghệ nhân” của vườn chôm chôm. Cô am hiểu từng đặc tính của cây, từ khâu xử lý ra hoa trái vụ để tránh thời điểm thu hoạch đại trà vào tháng 5 âm lịch, đến kỹ thuật chăm sóc tỉ mỉ từng giai đoạn sinh trưởng. Chính nhờ sự cần mẫn ấy, vườn chôm chôm của gia đình cô luôn cho ra những trái to, ngọt đậm, phần cơm dày, giòn và đặc biệt là không bám hạt – nét riêng biệt mà chôm chôm Java Tân Phong luôn tự hào. Đây không chỉ là kỹ thuật canh tác, mà còn là sự thấu hiểu và tình yêu đối với mảnh đất, đối với từng gốc cây.
Cô Tàu không chỉ là người giữ đất, mà còn là người “giữ hồn” cho giống chôm chôm Java. Đã có những giai đoạn cây chôm chôm rớt giá thê thảm. “Có những năm giá chỉ còn 4.000 – 5.000 đồng/kg, nhưng tôi vẫn không phá bỏ vườn chôm chôm. Vì giống cây này hợp với đất cù lao, trái ngon hơn hẳn những nơi khác”, cô Tàu tâm sự. Đối với cô, vườn cây này không chỉ là kế sinh nhai mà còn là một phần ký ức, là niềm tự hào của quê hương. Gần đây, để cải thiện kinh tế, cô Tàu trồng xen mít Thái ở các gốc chôm chôm già cỗi, nhưng vẫn kiên quyết không bỏ giống Java. Niềm vui lớn hơn đến với cô khi giá chôm chôm những năm gần đây đã ổn định trở lại. “Năm 2024, có lúc giá chôm chôm lên đến hơn 20.000 đồng/kg. Hiện giá khoảng 12.000 đồng/kg, với giá này, bà con mình sống được với cây chôm chôm rồi”, cô phấn khởi chia sẻ. Dù cây đã già cỗi, năng suất giảm còn 3 – 5 tấn/vụ so với hơn 10 tấn trước đây, nhưng cô Tàu vẫn hy vọng mùa vụ năm 2025 sắp thu hoạch sẽ được giá cao do rơi vào cuối vụ, ít bị cạnh tranh với các loại trái cây khác.
Đổi mới tư duy, nâng tầm giá trị
Nếu giống Java đã gắn bó lâu đời, thì vài năm trở lại đây, giống chôm chôm Thái bắt đầu chiếm được cảm tình của nhiều nhà vườn vì chất lượng trái đẹp, giá cao và được thị trường ưa chuộng. Một trong những hộ đi đầu trong việc chuyển đổi này là chị Ngô Thị Thanh Huyền (ấp Tân An, xã Hiệp Đức).
Trước đây, gia đình chị cũng trồng chôm chôm Java. Khi cây lão hóa, chị từng thử chuyển sang trồng sầu riêng nhưng không đạt hiệu quả. Sau đó, chị quyết định quay lại với chôm chôm, nhưng lần này là giống Thái, một sự lựa chọn táo bạo nhưng đầy tính toán. Hơn 10 năm gắn bó với giống mới này, chị nhận thấy cây phát triển tốt, rất phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng đặc biệt của cù lao Tân Phong. “Chôm chôm Thái dễ trồng nhưng giai đoạn ra hoa, kết trái thì cần chăm sóc kỹ hơn giống Java. Phải biết bón phân đúng lúc, phòng trừ nấm bệnh kịp thời, nếu không sẽ dễ bị rụng trái, nứt trái”, chị Huyền chia sẻ.
Dù yêu cầu kỹ thuật cao hơn, nhưng đổi lại, giá bán chôm chôm Thái tốt hơn rất nhiều. Như năm 2024, có thời điểm giá lên đến 50.000 đồng/kg vào tháng 6 âm lịch. Năm nay, thời tiết thuận lợi, vườn chị dự kiến sau 1 tháng nữa sẽ thu hoạch khoảng 7 tấn trái; giá hiện tại khoảng 22.000 đồng/kg, mang lại lợi nhuận khả quan cho nông dân trồng chôm chôm. Để đạt năng suất và chất lượng, chị Huyền nhấn mạnh việc tỉa cành hợp lý, tránh làm cây mất sức, cũng như chia nhỏ lượng phân bón ở giai đoạn nuôi trái để hạn chế tình trạng nứt hay rụng trái. Chính vì sự tỉ mỉ và tư duy canh tác hiện đại ấy đã giúp vườn chôm chôm của chị luôn tươi tốt, chất lượng trái ổn định và được đánh giá là một trong những vườn cho trái đều, đẹp và đạt chất lượng cao ở khu vực cù lao.
Nâng tầm thương hiệu từ truyền thống đến hiện đại
Theo chú Đoàn Văn Tâm, Trưởng ấp Tân An, cây chôm chôm đã hiện diện ở vùng đất này hàng chục năm trước, từng là cây chủ lực của cù lao. Qua nhiều thế hệ, cây chôm chôm đã nuôi sống người dân từ xây lại căn nhà đến cho con ăn học thành tài… Trước đây, cây chôm chôm được người dân cù lao trồng rất nhiều, từ thập niên 90 của thế kỷ trước, rồi những năm sau này khi cây nhãn, cây sầu riêng… lần lượt được trồng ngày càng nhiều nên diện tích cây chôm chôm bị thu hẹp lại.
“Ngày nay, nhờ kinh nghiệm và kỹ thuật canh tác hiện đại, nhiều hộ dân đã xử lý cây ra hoa theo ý muốn, không phụ thuộc vào mùa tháng 5 âm lịch như trước. Nhờ đó, họ bán được giá cao hơn, tránh tình trạng rớt giá do dội hàng”, chú Tâm cho biết.
Sự kết hợp giữa kinh nghiệm truyền đời và kỹ thuật hiện đại không chỉ giúp người dân làm giàu mà còn góp phần bảo tồn giống cây đặc trưng. Theo chia sẻ từ Phó Chủ tịch UBND xã Hiệp Đức Trần Văn Trung, tổng diện tích xã Hiệp Đức là 4.597 ha, riêng cù lao Tân Phong chiếm 2.379,46 ha, trong đó diện tích chôm chôm chiếm 17,8 ha với khoảng 63 hộ trồng. Hiện giá chôm chôm Java dao động từ 8.000 – 10.000 đồng/kg, chôm chôm Thái từ 15.000 – 20.000 đồng/kg, giúp nông dân có thu nhập ổn định.
Cầu Tân Phong – Con đường trái ngọt vươn xa
Việc cầu Tân Phong được đưa vào khai thác là một bước ngoặt lớn, mở ra một chương mới cho cù lao. Cây cầu không chỉ giúp người dân vận chuyển nông sản thuận lợi hơn, mà còn tạo động lực lớn cho du lịch phát triển. “Việc cầu Tân Phong đưa vào khai thác là bước ngoặt lớn, không chỉ giúp người dân vận chuyển nông sản thuận lợi, mà còn tạo động lực cho du lịch phát triển, cũng như tăng việc làm, tăng thu nhập, nâng chất lượng sống cho người dân nơi đây”, đồng chí Trần Văn Trung nhận định.
Với vị trí tiếp giáp chợ nổi Cái Bè, cù lao Tân Phong có lợi thế rất lớn để phát triển nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái. Hiện cù lao có khoảng 100 lao động làm việc trong lĩnh vực du lịch, mỗi điểm tham quan có từ 3 – 6 lao động chính thức. Cây cầu không chỉ giúp trái chôm chôm mà còn nhiều loại cây trái khác “vượt sông ra phố”, tiếp cận thị trường lớn hơn.
Từ những vườn cây thấm đẫm phù sa đến những người nông dân lam lũ mà giàu nghị lực, chôm chôm Tân Phong đang “kể câu chuyện” về một vùng đất không ngừng vươn lên. Câu chuyện ấy là sự kết hợp giữa truyền thống và đổi mới, giữa lao động cần cù và tư duy làm ăn hiện đại.
Trong dòng chảy thời gian, có những loại cây biến mất, có những loại trái rớt giá rồi bị bỏ rơi, nhưng chôm chôm ở Tân Phong vẫn bền bỉ tồn tại, không chỉ bởi nó hợp đất, hợp người, mà vì mỗi trái chôm chôm là một phần của ký ức, của niềm tin vào tương lai no ấm. “Trồng chôm chôm không giàu liền, nhưng nếu gắn bó thì sẽ sống được. Mỗi mùa trái là một mùa hy vọng, mỗi vườn cây là một câu chuyện đời”, cô Nguyễn Thị Tàu đúc kết lại. Giữa miền sông nước, khi gió đùa qua những chùm trái đỏ rực, chôm chôm Tân Phong không chỉ làm mát lòng người thưởng thức, mà còn tiếp tục mang trong mình sứ mệnh: Giữ hồn đất, gìn vàng phù sa và đưa thương hiệu địa phương vươn xa.
Trung Tâm Thông tin du lịch
