(TITC) – Trong bức tranh phát triển kinh tế – xã hội của vùng Cao nguyên Trung bộ (được thành lập trên cơ sở sáp nhập các tỉnh Lâm Đồng – Đắk Nông – Bình Thuận, Đắk Lắk – Phú Yên, Gia Lai – Bình Định và Kon Tum – Quảng Ngãi), du lịch và nông nghiệp được xem là hai lĩnh vực mũi nhọn có mối liên kết chặt chẽ, bổ trợ lẫn nhau. Những năm gần đây, mô hình phát triển du lịch gắn với tiêu thụ sản phẩm OCOP (Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”) đang trở thành hướng đi hiệu quả, mang lại giá trị gia tăng bền vững cho cả hai ngành.
Du lịch nông nghiệp – Hướng đi tận dụng lợi thế đặc trưng vùng cao nguyên
Cao nguyên Trung bộ với địa hình đất đỏ bazan màu mỡ, khí hậu ôn hòa và nền văn hóa đa dạng của các dân tộc thiểu số là khu vực giàu tiềm năng phát triển du lịch nông nghiệp. Các tỉnh mới hình thành sau sáp nhập như Lâm Đồng (hợp nhất Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận), Quảng Ngãi (Hợp nhất Quảng Ngãi và Kon Tum), Gia Lai (hợp nhất Gia Lai và Bình Định), Quảng Ngãi (hợp nhất Kon Tum và Quảng Ngãi) đều sở hữu vùng sản xuất nông nghiệp rộng lớn, với hàng ngàn héc-ta cà phê, chè, hồ tiêu, cây ăn trái, rau hoa công nghệ cao cùng hệ thống làng nghề truyền thống và sản phẩm đặc sản phong phú.
Tận dụng lợi thế sẵn có, nhiều địa phương đã định hướng phát triển mô hình du lịch nông nghiệp gắn với quảng bá và tiêu thụ sản phẩm OCOP, vừa tạo điểm đến trải nghiệm hấp dẫn, vừa mở rộng đầu ra bền vững cho sản phẩm nông nghiệp địa phương.
OCOP – Cầu nối giữa sản phẩm địa phương và du lịch trải nghiệm
Sản phẩm OCOP không chỉ là hàng hóa đặc sản mà còn là kết tinh văn hóa, tập quán, bản sắc của từng vùng miền. Ở Cao nguyên Trung bộ, nhiều sản phẩm đã được xếp hạng sao và trở thành thương hiệu mạnh như: cà phê Buôn Ma Thuột, tiêu Chư Sê, rượu cần Ê Đê, mắc ca Đắk Nông, mật ong hoa cà phê, trà atiso Đà Lạt, mứt dâu, nước ép củ dền, nước rau má Đà Lạt,…
Khi gắn sản phẩm OCOP với hoạt động du lịch, du khách không chỉ đến tham quan, mua hàng mà còn được trải nghiệm quy trình sản xuất, gặp gỡ người làm ra sản phẩm, nghe kể về văn hóa, lịch sử, câu chuyện thương hiệu – từ đó hình thành niềm tin, gắn kết cảm xúc và lan tỏa giá trị sản phẩm qua truyền miệng.
Những mô hình tiêu biểu
Du lịch cà phê tại Đắk Lắk – Gia Lai: Với lợi thế là “thủ phủ cà phê Việt Nam”, Đắk Lắk – Gia Lai đang khai thác hiệu quả giá trị cây cà phê qua các mô hình du lịch đặc trưng: Bảo tàng Thế giới Cà phê (TP. Buôn Ma Thuột), tour trải nghiệm vườn cà phê Cư M’gar, Buôn Đôn, không gian rang xay, pha chế tại chỗ. Tại đây, du khách được thưởng thức cà phê nguyên chất và mua các sản phẩm OCOP như cà phê bột, cà phê hòa tan, rượu cà phê…
Trang trại nông nghiệp công nghệ cao tại Lâm Đồng: Khu vực ven Đà Lạt và Đắk Nông cũ đã phát triển nhiều mô hình du lịch nông nghiệp gắn với sản phẩm OCOP như vườn dâu tây thủy canh, trại atiso, trang trại rau sạch Cầu Đất – Xuân Thọ – Đa Nhim. Du khách được trải nghiệm thu hoạch, chế biến và thưởng thức tại chỗ các sản phẩm OCOP nổi tiếng như trà atiso túi lọc, mứt dâu, nước ép rau củ – góp phần quảng bá hình ảnh “thủ phủ nông sản xanh” của vùng.
Làng nghề thổ cẩm và du lịch cộng đồng tại Quảng Ngãi: Tại phường Kon Tum và khu vực Đăk Rơ Wa – Quảng Ngãi cao nguyên, mô hình du lịch cộng đồng của đồng bào Xơ Đăng, Ba Na được xây dựng xoay quanh làng nghề dệt thổ cẩm truyền thống, kết hợp không gian văn hóa nhà rông, cồng chiêng, ẩm thực bản địa. Du khách có thể quan sát quy trình nhuộm sợi tự nhiên, dệt thủ công và mua các sản phẩm OCOP như khăn, túi, vỏ gối thổ cẩm.
Trang trại hồ tiêu kết hợp lưu trú tại Đắk Lắk – Gia Lai: Các hộ gia đình và hợp tác xã tại Chư Sê, Chư Pưh đã xây dựng mô hình “homestay vườn tiêu”, nơi du khách được tham quan quy trình thu hoạch – chế biến – đóng gói tiêu đen, tiêu đỏ, tiêu xanh. Những sản phẩm OCOP như tiêu sạch, tiêu lên men, tiêu ngâm rượu trở thành món quà lưu niệm mang đậm hương vị cao nguyên.
Du lịch sinh thái gắn với OCOP tại Lâm Đồng: Các khu du lịch sinh thái như thác Liêng Nung, thác Đắk G’lun, hang động núi lửa Krông Nô được kết hợp với gian hàng OCOP giới thiệu sản phẩm đặc trưng vùng như mắc ca, mật ong rừng, cà phê, rượu sim, tinh dầu sả chanh. Hoạt động này không chỉ giúp tiêu thụ sản phẩm địa phương mà còn nâng cao nhận thức du khách về sản phẩm tự nhiên, thân thiện môi trường.
Không gian OCOP trong các lễ hội văn hóa
Hoạt động giới thiệu sản phẩm OCOP còn được lồng ghép thường xuyên trong các lễ hội lớn của vùng như: Lễ hội Cồng chiêng Cao nguyên, Lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột, Festival hoa Đà Lạt, Tuần văn hóa – du lịch Kon Tum… Các gian hàng OCOP đã trở thành điểm nhấn hấp dẫn, giúp du khách trải nghiệm và mua sắm đặc sản địa phương trong không gian văn hóa đậm đà bản sắc.
Hiệu quả mang lại
Việc gắn phát triển du lịch với tiêu thụ sản phẩm OCOP tại vùng Cao nguyên Trung bộ đã mang lại những kết quả rõ nét như: Tăng thu nhập và tạo việc làm ổn định cho người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Mở rộng thị trường tiêu thụ và xây dựng thương hiệu nông sản gắn với điểm đến du lịch. Đa dạng hóa sản phẩm du lịch, kéo dài thời gian lưu trú và tăng chi tiêu của du khách. Góp phần bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, phát triển nông nghiệp xanh, bền vững.
Giải pháp phát triển trong thời gian tới
Để nhân rộng và nâng tầm mô hình du lịch gắn với sản phẩm OCOP, các địa phương vùng Cao nguyên Trung bộ cần đầu tư hạ tầng và đào tạo kỹ năng du lịch cộng đồng cho nông dân, nhất là kỹ năng giới thiệu, truyền thông sản phẩm. Tăng cường liên kết “ba nhà”: hợp tác xã – doanh nghiệp – đơn vị lữ hành, hình thành tour OCOP chuyên biệt. Hoàn thiện hệ thống điểm giới thiệu, bán sản phẩm OCOP tại khu, điểm du lịch. Ứng dụng chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc, bán hàng trực tuyến kết hợp trải nghiệm thực tế. Lồng ghép du lịch OCOP vào chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.
Mô hình phát triển du lịch gắn với tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp OCOP tại vùng Cao nguyên Trung bộ đang mở ra hướng đi mới cho phát triển kinh tế xanh và du lịch bền vững. Đây không chỉ là giải pháp giúp nâng cao thu nhập, phát huy nội lực cộng đồng, mà còn góp phần xây dựng bản sắc riêng cho du lịch cao nguyên – nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, thiên nhiên và con người Việt Nam.
Trung tâm Thông tin du lịch
