(TITC) – Nép mình bên bờ sông Nhuệ hiền hòa, cách trung tâm Hà Nội không xa, làng lụa Vạn Phúc (Hà Đông) tựa như một bức tranh cổ kính, nơi thời gian dường như trôi chậm hơn trong tiếng thoi đưa lạch cạch. Không chỉ là cái nôi của nghề dệt lụa tơ tằm truyền thống với lịch sử hơn 1.000 năm, Vạn Phúc ngày nay còn là một điểm đến “đốn tim” du khách quốc tế, nơi họ có thể chạm tay vào từng sợi tơ vàng, khám phá bí quyết làm nên những tấm lụa mềm mại và tinh xảo bậc nhất.
Hành trình kỳ diệu của “kén vàng”
Đến Vạn Phúc, du khách sẽ được dẫn dắt vào một hành trình kỳ diệu, từ những kén tằm vàng óng đến khi trở thành những sản phẩm lụa “thách thức” thời gian. Quy trình sản xuất lụa ở Vạn Phúc là sự kết hợp tinh tế giữa bí quyết truyền đời và đôi bàn tay khéo léo của người thợ.
Nuôi tằm và ươm tơ: Khởi đầu là những nong tằm được chăm sóc cẩn thận. Khi tằm nhả kén, những người thợ sẽ thu hoạch, phân loại và tiến hành ươm tơ. Quá trình ươm tơ đòi hỏi sự tỉ mỉ để rút ra những sợi tơ mỏng mảnh, dai bền từ kén tằm. Từng sợi tơ vàng óng ánh này chính là linh hồn của những tấm lụa Vạn Phúc.
Sợi tơ sau khi ươm sẽ được tẩy trắng và nhuộm màu. Điều đặc biệt ở Vạn Phúc là các nghệ nhân vẫn ưu tiên sử dụng các loại thuốc nhuộm tự nhiên từ cây cỏ, vỏ cây, lá cây để tạo ra những gam màu trầm ấm, tự nhiên và bền đẹp theo thời gian.
Sau đó đến công đoạn dệt lụa: Đây là công đoạn đòi hỏi sự công phu và kỹ thuật cao nhất. Trên những khung cửi gỗ truyền thống, người thợ Vạn Phúc miệt mài dệt nên từng tấm lụa. Tiếng thoi đưa lách cách, tiếng guồng quay đều đặn tạo nên một âm thanh đặc trưng, ngân vang khắp làng. Những họa tiết tinh xảo như long phượng, tứ quý, hoa sen… được dệt nổi một cách khéo léo, tạo nên vẻ đẹp riêng biệt cho lụa Vạn Phúc.
Sau khi dệt, lụa còn trải qua các công đoạn như căng phơi, hồ, là để tạo độ bóng, mềm và giữ form dáng mới thực sự được gọi là hoàn thiện.
Trải nghiệm “một ngày làm nghệ nhân”
Điểm hấp dẫn của du lịch làng nghề Vạn Phúc chính là cơ hội để du khách được trực tiếp tham gia trải nghiệm các công đoạn sản xuất lụa. Bạn có thể: Tham quan xưởng dệt, tận mắt chứng kiến các nghệ nhân thao tác trên khung cửi, cảm nhận không khí lao động truyền thống; Thử sức ươm tơ: Tự tay rút sợi tơ từ những kén tằm còn nóng hổi, cảm nhận sự mềm mại, mượt mà của sợi tơ nguyên bản; Học cách dệt: Một số cơ sở có hướng dẫn cho du khách thử dệt những đường lụa cơ bản, dù chỉ là vài đường nhưng cũng đủ để hiểu được sự vất vả và tinh xảo của nghề; Mua sắm sản phẩm: Không gì tuyệt vời hơn khi tự tay lựa chọn những sản phẩm lụa cao cấp như khăn choàng, áo dài, cà vạt, hay các món quà lưu niệm độc đáo được làm từ lụa Vạn Phúc.
Chia sẻ sâu hơn về làng nghề, bà Nguyễn Thị Hạnh, một nghệ nhân có hơn 40 năm gắn bó với khung cửi ở Vạn Phúc với ánh mắt đầy tự hào nhưng cũng nhiều trăn trở: “Nghề lụa cha truyền con nối, nó ăn vào máu thịt của chúng tôi rồi. Điều khó nhất bây giờ là làm sao để con cháu vẫn giữ được nghề, mà không chỉ giữ mà còn phải phát triển được nữa.”
Bà Hạnh cho biết, việc bảo tồn bí quyết truyền thống là ưu tiên hàng đầu. Nhiều công đoạn vẫn được giữ nguyên thủ công để đảm bảo chất lượng và nét đặc trưng của lụa Vạn Phúc. Tuy nhiên, các nghệ nhân cũng không ngừng đổi mới và phát triển:
Ngoài những họa tiết truyền thống, lụa Vạn Phúc giờ đây có thêm nhiều mẫu mã, màu sắc hiện đại, phù hợp với thị hiếu của giới trẻ và du khách quốc tế. Một số công đoạn được cải tiến bằng máy móc để tăng năng suất, giảm bớt sức lao động nhưng vẫn đảm bảo chất lượng lụa.
Để bảo tồn và phát huy giá trị của lụa Vạn Phúc Hà Nội đã chủ trương phát triển du lịch làng nghề: đây là hướng đi quan trọng. Các nghệ nhân và hộ kinh doanh tích cực tham gia vào hoạt động đón khách, giới thiệu quy trình sản xuất, và bán sản phẩm trực tiếp.Nhiều nghệ nhân tâm huyết mở lớp dạy nghề cho con cháu, mong muốn truyền lại ngọn lửa đam mê và kỹ năng làm lụa cho thế hệ kế cận.Ông Trần Văn Lành, đại diện Hiệp hội Làng nghề lụa Vạn Phúc, nhấn mạnh: “Chúng tôi đang nỗ lực xây dựng thương hiệu lụa Vạn Phúc không chỉ trong nước mà còn trên thị trường quốc tế. Việc kết hợp du lịch với làng nghề là một chiến lược hiệu quả để lan tỏa giá trị, tạo nguồn thu và động lực cho người dân gắn bó với nghề.”
Với lịch sử giàu truyền thống và những nỗ lực không ngừng nghỉ, làng lụa Vạn Phúc không chỉ là một di sản quý giá mà còn là một điểm sáng trong bức tranh du lịch Việt Nam. Nơi đây không chỉ bán những tấm lụa mềm mại, mà còn bán cả câu chuyện về tình yêu nghề, sự kiên trì và khát vọng vươn xa của những người con làng lụa, những người đang ngày đêm dệt nên “những sợi tơ vàng” để “đốn tim” du khách bốn phương.
Trung tâm Thông tin du lịch
