(TITC) – Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) tại Khánh Hòa đang ngày càng khẳng định vai trò trong việc phát triển kinh tế nông thôn gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa địa phương. Đến nay, sau sáp nhập, toàn tỉnh đã có khoảng 600 sản phẩm OCOP, phản ánh một bức tranh sinh động về đời sống sản xuất, văn hóa và tiềm năng nông nghiệp của các vùng miền.
Đa dạng sản phẩm mang dấu ấn địa phương
Qua hơn 5 năm triển khai, chương trình OCOP tại Khánh Hòa đã không ngừng mở rộng cả về số lượng lẫn chất lượng sản phẩm. Từ những mặt hàng nông sản quen thuộc như nho, táo, tỏi, nha đam, dưa lưới… cho đến thịt cừu, thịt dê… tất cả đều được nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp đầu tư nâng cấp về hình thức, quy trình chế biến, đảm bảo tiêu chuẩn VietGAP và tăng giá trị thương mại. Không chỉ là thực phẩm tươi, nhiều sản phẩm đã được chế biến sâu, nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh.
Một điểm nổi bật của chương trình OCOP là việc lồng ghép “câu chuyện sản phẩm”, những chia sẻ gắn với điều kiện tự nhiên, văn hóa và sự tâm huyết của người sản xuất. Ví dụ, nho xanh sấy ở vùng nắng gió Ninh Thuận không chỉ ngon mà còn chứa đựng câu chuyện về quy trình sấy hiện đại giữ trọn hương vị tự nhiên; thịt cừu từ đàn cừu nuôi thả tự nhiên mang hàm lượng dinh dưỡng cao; hay măng tây được chăm sóc bằng công nghệ cao, cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất.
Ở khu vực phía bắc tỉnh, sản phẩm OCOP gắn liền với văn hóa truyền thống và bản sắc vùng miền. Có thể kể đến như: trầm hương gợi nhắc nghề trầm lâu đời; tổ yến; rong nho – sản phẩm từ quá trình tìm tòi, nhân giống tại vùng biển xanh; hay các sản phẩm như nước mắm, chả cá, sầu riêng, bưởi da xanh… mang đậm hương vị địa phương. Đặc biệt, những sản phẩm thủ công như đàn Chapi, khèn bầu, gùi, nỏ của nghệ nhân người Raglai ở Khánh Sơn đã góp phần giữ gìn và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống.
OCOP – Từ sản phẩm đến biểu tượng văn hóa
Bên cạnh giá trị kinh tế, các sản phẩm OCOP còn đóng vai trò là “sứ giả” văn hóa, truyền tải bản sắc, trí tuệ bản địa thông qua hình thức, câu chuyện, tay nghề và tri thức dân gian. Đây chính là yếu tố giúp OCOP Khánh Hòa tạo được chỗ đứng riêng biệt trên thị trường.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa, đến nay tỉnh có 1 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia, 85 sản phẩm đạt 4 sao và 512 sản phẩm đạt 3 sao. Các sản phẩm trải rộng trên nhiều lĩnh vực như thực phẩm, đồ uống, thủ công mỹ nghệ, sinh vật cảnh, du lịch… Đa phần đều đáp ứng các yêu cầu về chất lượng, an toàn và thân thiện môi trường.
Vai trò của cấp xã trong xây dựng sản phẩm OCOP
Từ năm 2025, quy trình đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP có sự điều chỉnh, trong đó chính quyền cấp xã giữ vai trò quan trọng hơn trong việc xác nhận và đề xuất sản phẩm lên cấp trên. Các chủ thể (hộ sản xuất, HTX, doanh nghiệp) sẽ chuẩn bị hồ sơ gồm phiếu đăng ký, báo cáo sản phẩm, minh chứng và 5 mẫu sản phẩm. UBND cấp xã tiếp nhận, rà soát và xác nhận dựa trên 4 tiêu chí: nguyên liệu địa phương, lao động bản địa, ý tưởng sản phẩm và bản sắc – trí tuệ địa phương.
Chính quyền cấp xã chính là nơi hiểu rõ nhất về sản phẩm, điều kiện tự nhiên xã hội tại địa phương và đóng vai trò là “người gác cửa đầu tiên” để bảo đảm mỗi sản phẩm OCOP đều mang đậm dấu ấn vùng miền. Đây không chỉ là sản phẩm kinh tế mà còn là biểu tượng văn hóa, sinh kế bền vững gắn bó với cộng đồng dân cư địa phương.
Chương trình OCOP tại Khánh Hòa đang góp phần mạnh mẽ trong việc phát triển kinh tế nông thôn theo hướng bền vững, đồng thời lan tỏa các giá trị văn hóa bản địa. Với sự đồng hành sát sao của chính quyền cấp xã và sự đầu tư tâm huyết từ người dân, mỗi sản phẩm OCOP không chỉ là hàng hóa mà là một câu chuyện sống động, đại diện cho bản sắc vùng đất Khánh Hòa.
Trung tâm Thông tin du lịch
