(TITC) – Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập sâu rộng, việc nâng tầm giá trị nông sản Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc sản xuất mà còn phải xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và đặc biệt là gắn kết với du lịch. Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã và đang làm được điều đó, với những sản phẩm OCOP 5 sao nổi bật như những “đại sứ” không lời, đưa hình ảnh và tinh hoa của làng quê Việt đến gần hơn với du khách trong và ngoài nước.
OCOP không chỉ là một chương trình phát triển kinh tế nông thôn mà còn là một cuộc cách mạng trong tư duy sản xuất và tiếp thị sản phẩm nông nghiệp. Đặc biệt, những sản phẩm đạt chuẩn OCOP 5 sao – cấp độ cao nhất – là minh chứng rõ nét nhất cho sự kết hợp hoàn hảo giữa chất lượng, mẫu mã, câu chuyện văn hóa và tiềm năng phát triển du lịch. Chúng không chỉ đơn thuần là nông sản, mà đã trở thành những món quà độc đáo, mang đậm bản sắc vùng miền và là lý do để du khách tìm về.
OCOP 5 sao – Những sản phẩm khẳng định thương hiệu và được du khách săn đón
Trà Shan tuyết Tà Xùa (Sơn La)
Chương trình OCOP đã ghi nhận nhiều thành công rực rỡ, với hàng ngàn sản phẩm được công nhận từ 3 đến 5 sao. Trong số đó, một vài “ngôi sao” 5 sao đã thực sự tỏa sáng, khẳng định vị thế trên thị trường và trở thành những cái tên quen thuộc trong danh sách mua sắm của du khách:
Trà Shan tuyết cổ thụ Tà Xùa (Sơn La): Nổi tiếng với những cây trà hàng trăm năm tuổi mọc tự nhiên trên vùng núi cao Tà Xùa quanh năm mây mù bao phủ. Trà Shan tuyết Tà Xùa được chế biến thủ công bởi bàn tay của người H’Mông, mang hương vị đặc trưng, hậu ngọt sâu, thoảng hương cốm non và sắc nước vàng óng. Sản phẩm này không chỉ là thức uống mà còn là câu chuyện về cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số, về sự hòa quyện giữa thiên nhiên và con người. Du khách đến Sơn La luôn tìm mua trà Shan tuyết như một biểu tượng của vùng đất này, góp phần thúc đẩy du lịch sinh thái và văn hóa.
Miến dong làng nghề Tràng Định (Lạng Sơn): Được làm từ tinh bột dong riềng nguyên chất, miến dong Tràng Định có sợi dai, trong, không nát khi nấu và mang hương vị thơm ngon đặc trưng. Với lịch sử lâu đời và quy trình sản xuất nghiêm ngặt, miến dong Tràng Định đã trở thành một thương hiệu mạnh, được người tiêu dùng cả nước tin dùng. Sự nổi tiếng của miến dong đã biến Tràng Định thành một điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn tìm hiểu về quy trình làm miến truyền thống và thưởng thức những món ăn địa phương.
Rượu Bàu Đá
Rượu Bầu Đá (Bình Định nay là Gia Lai): Là một trong “ngũ tửu danh tửu” của Việt Nam, Rượu Bầu Đá được chưng cất từ gạo lứt, men thủ công và nguồn nước giếng đá ong độc đáo tại làng Cù Lâm, xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn. Rượu có hương vị nồng đượm, êm dịu, mang đậm bản sắc văn hóa Bình Định. Với sự công nhận 5 sao OCOP, Rượu Bầu Đá không chỉ khẳng định chất lượng mà còn trở thành món quà biếu sang trọng, được du khách đặc biệt săn đón khi ghé thăm đất võ.
Nước mắm Phan Thiết (Bình Thuận nay là Lâm Đồng): Với bề dày lịch sử hàng trăm năm, nước mắm Phan Thiết là một biểu tượng của ẩm thực Việt Nam. Được làm từ cá cơm tươi ngon và ủ chượp theo phương pháp truyền thống trong các thùng gỗ lớn, nước mắm Phan Thiết có màu vàng cánh gián đặc trưng, vị mặn đậm đà nhưng hậu ngọt và hương thơm quyến rũ. Sản phẩm OCOP 5 sao này không chỉ là gia vị thiết yếu trong mỗi bữa ăn mà còn là món quà ý nghĩa, mang hương vị biển cả đến với mọi miền đất nước, thu hút du khách đến tham quan các nhà thùng nước mắm truyền thống.
Quy trình sản xuất và giá trị cốt lõi của OCOP
Sự thành công của các sản phẩm OCOP 5 sao không phải là ngẫu nhiên, mà là kết quả của một quy trình sản xuất khắt khe, tỉ mỉ và sự nỗ lực không ngừng nghỉ của người nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp.
Để đạt được danh hiệu 5 sao, các sản phẩm phải trải qua một quy trình đánh giá nghiêm ngặt, bao gồm các tiêu chí về nguyên liệu đầu vào, quy trình sản xuất, quản lý chất lượng, thiết kế bao bì, câu chuyện sản phẩm, và khả năng thích ứng thị trường.
Yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất là nguyên liệu phải đạt chuẩn, có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Ví dụ, Trà Shan tuyết phải là búp trà non từ cây trà cổ thụ, không sử dụng hóa chất.
Nhiều sản phẩm OCOP 5 sao đã mạnh dạn đầu tư công nghệ hiện đại vào một số khâu sản xuất để nâng cao năng suất, đảm bảo vệ sinh, nhưng vẫn giữ gìn những bí quyết thủ công truyền thống để giữ trọn vẹn hương vị và đặc trưng riêng.
Sản phẩm phải đạt các chứng nhận về an toàn thực phẩm như HACCP, ISO hoặc VietGAP, GlobalGAP. Quy trình kiểm soát chất lượng được thực hiện xuyên suốt từ khâu nguyên liệu đến thành phẩm.
Bao bì không chỉ đẹp mắt, sang trọng mà còn phải thể hiện được câu chuyện, giá trị văn hóa của sản phẩm và địa phương. Điều này giúp sản phẩm dễ dàng tiếp cận thị trường cao cấp và trở thành món quà tặng ý nghĩa.
Thông tin về sản phẩm, quy trình sản xuất, người sản xuất đều được minh bạch, giúp người tiêu dùng an tâm về nguồn gốc và chất lượng.
Chương trình OCOP đã mang lại những giá trị to lớn, thay đổi diện mạo nông thôn và nâng cao đời sống của người dân: Nâng cao giá trị sản phẩm và thương hiệu: Từ những sản phẩm thô sơ, giá trị thấp, OCOP đã giúp nông sản địa phương được “lột xác”, trở thành sản phẩm có thương hiệu, mẫu mã đẹp và giá trị kinh tế cao hơn gấp nhiều lần. Điều này giúp nông dân bán được sản phẩm với giá tốt hơn, không còn phụ thuộc vào thương lái; OCOP khuyến khích phát triển các ngành nghề truyền thống, tạo công ăn việc làm ngay tại địa phương, giảm thiểu tình trạng di cư lao động. Nhiều hộ gia đình, hợp tác xã đã làm giàu ngay trên chính mảnh đất quê hương mình; Mỗi sản phẩm OCOP 5 sao đều gắn liền với một câu chuyện, một nét văn hóa đặc trưng của vùng miền. Việc phát triển sản phẩm OCOP đồng nghĩa với việc bảo tồn và phát huy những giá trị truyền thống, nghề thủ công độc đáo; Sản phẩm OCOP trở thành một phần không thể thiếu trong trải nghiệm của du khách. Các tour du lịch đến các làng nghề OCOP, vườn cây ăn quả OCOP, hay các cơ sở sản xuất OCOP đã trở thành xu hướng, giúp du khách hiểu hơn về văn hóa, con người và cuộc sống nông thôn. Các sản phẩm OCOP cũng là món quà lưu niệm ý nghĩa, mang hương vị và tinh thần của vùng đất đó về nhà; Chương trình OCOP đã góp phần thay đổi tư duy sản xuất của người dân, hướng tới sản xuất sạch, an toàn, có trách nhiệm với môi trường và cộng đồng.
Có thể nói, sản phẩm OCOP 5 sao chính là những “đại sứ” không lời hiệu quả nhất cho du lịch nông thôn. Chúng không chỉ là những món hàng để mua, mà còn là những câu chuyện để kể, những trải nghiệm để khám phá. Du khách có thể đến thăm các vùng nguyên liệu trà Shan tuyết ở Tà Xùa, các nhà máy sản xuất miến dong ở Tràng Định, các lò rượu Bầu Đá hay nhà thùng nước mắm Phan Thiết để trực tiếp tìm hiểu quy trình sản xuất, thậm chí tự tay tham gia vào một số công đoạn. Đây là những trải nghiệm chân thực, độc đáo mà các tour du lịch truyền thống khó có thể mang lại. Mỗi sản phẩm OCOP 5 sao đều mang trong mình hơi thở của vùng đất đã sinh ra nó. Khi du khách mua một gói trà Shan tuyết, họ không chỉ mua trà mà còn mua cả câu chuyện về những ngọn núi mây mù, về bàn tay tảo tần của người H’Mông. Một chai rượu Bầu Đá là biểu tượng của tinh hoa đất võ Bình Định. Những món quà này không chỉ làm hài lòng người nhận mà còn là cách quảng bá du lịch hiệu quả.
Sự phát triển của các sản phẩm OCOP góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch nông thôn, tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho cộng đồng địa phương, từ đó khuyến khích người dân bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và gìn giữ văn hóa truyền thống để phục vụ du lịch. Chương trình OCOP, đặc biệt là sự ra đời và phát triển của các sản phẩm OCOP 5 sao, đã và đang tạo ra một sức sống mới cho nông thôn Việt Nam. Từ những đặc sản địa phương mang đậm nét truyền thống, các sản phẩm OCOP 5 sao đã khẳng định vị thế của mình trên thị trường, trở thành niềm tự hào của mỗi vùng đất và là những “đại sứ” văn hóa, du lịch đầy thuyết phục.
Để chương trình OCOP tiếp tục phát huy hiệu quả, cần có sự chung tay của Nhà nước trong việc hoàn thiện chính sách, hỗ trợ công nghệ, xúc tiến thương mại; của doanh nghiệp trong việc đầu tư, sáng tạo; và đặc biệt là sự nỗ lực không ngừng của người nông dân trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm. Khi đó, những sản phẩm OCOP 5 sao sẽ ngày càng tỏa sáng, không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần lan tỏa vẻ đẹp, văn hóa và tinh thần của đất nước con người Việt Nam đến với bạn bè quốc tế.
Trung tâm Thông tin du lịch
