(TITC) – Xã Hải Anh, tỉnh Ninh Bình (trước là xã Hải Minh thuộc huyện Hải Hậu tỉnh Nam Định cũ), từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm kèn hơi (kèn Tây). Kèn ở đây xuất hiện mọi nơi, trong đời sống tôn giáo, sinh hoạt xã hội. Người dân vừa sản xuất kèn, sửa kèn, cũng biết thổi kèn.
Nghề làm kèn hơi ở xã Hải Anh xuất phát đầu tiên ở làng Phạm Pháo từ sau khi đạo công giáo du nhập vào đây. Kèn được nhập khẩu từ các nước phương Tây về để trang bị cho đội kèn phục vụ mục đích sinh hoạt tôn giáo của người dân địa phương. Theo thời gian, người dân theo đạo ngày càng nhiều, vùng đạo được mở rộng cùng với những đội kèn. Kèn cũng có sự hư hỏng, và nghề làm kèn, sửa kèn ra đời phục vụ cho nhu cầu sửa chữa, thay thế nhạc cụ lễ của người dân. Dần dần, nghề làm và sửa kèn trở thành nghề mưu sinh. Các cửa hàng sửa chữa, trao đổi, mua bán kèn được hình thành ở nhiều nơi; mỗi cửa hàng trở thành “vương quốc” của kèn hơi với đủ loại, kích cỡ kèn được trưng bày, trang trí dày đặc trong cửa hàng.
Du khách tham quan một cửa hàng kinh doanh, sửa chữa kèn hơi. Ảnh: TITC
Theo ông Nguyễn Văn Cường – một người làm kèn nổi tiếng ở địa phương, trước đây kinh tế chưa mở cửa, việc mua kèn từ nước ngoài khó khăn hơn, giá cả lại cao, nên nghề làm kèn ở làng phát triển mạnh. Ban đầu chỉ làm kèn phục vụ cho nhu cầu các đội kèn của nhà thờ, về sau những người đam mê kèn và những người chơi nhạc khắp nơi biết tiếng đều về mua kèn. Giờ đây, kèn Trung Quốc tràn ngập thị trường, giá lại rẻ, nên việc sản xuất kèn không được thuận lợi vì không cạnh tranh nổi trên thị trường. Bản thân gia đình ông Nguyễn Văn Cường đã có 4 đời làm kèn cha truyền con nối nhưng giờ cũng chỉ làm các loại các loại kèn lớn, các loại kèn nhỏ chủ yếu là sửa chữa. “Làng nghề làm kèn giờ cũng chỉ còn vài nhà sản xuất kèn, còn lại chủ yếu là làm nghề sửa chữa” – ông Nguyễn Văn Cường chia sẻ.
Thăm “vương quốc” kèn của ông Nguyễn Văn Cường, du khách sẽ chứng kiến rất nhiều kèn được trưng bày đây. Kèn xếp dọc lối đi, kèn treo trên tường, kèn để trong góc; kèn lớn, kèn nhỏ, kèn có nút bấm, kèn ống suông… Ông Nguyễn Văn Cường cho biết, kèn ở nhà ông vừa để trưng bày, bán, trao đổi; cũng có kèn sửa chữa. Bản thân ông vừa là thợ sửa kèn, làm kèn nổi tiếng, lại biết thổi kèn; đặc biệt, ông còn sử dụng cả mạng xã hội để bán kèn. Giá trị của những chiếc kèn đang trưng bày ở nhà ông, thấp thì chừng vài trăm ngàn đồng, cao thì có chiếc lên hàng trăm triệu đồng.
Trong những cửa hàng, kèn có mặt khắp nơi, kèn xếp dọc lối đi, kèn treo trên tường, kèn để trong góc, kèn lớn, kèn nhỏ, kèn có nút bấm, kèn ống suông… Ảnh: TITC
Lại nói về những người thổi kèn – theo ông Nguyễn Văn Cường – đội ngũ này đang phát triển mạnh, trái ngược hẳn sự suy thoái của đội ngũ những người sản xuất, sửa chữa kèn. Từ người già đến người trẻ, từ nam giới đến phụ nữ đều có thể thổi kèn. Lễ nhà thờ – thổi kèn, đám hiếu – thổi kèn, đám hỷ – thổi kèn… mọi sinh hoạt tôn giáo, đời sống xã hội đều có sự xuất hiện của kèn. Ban ngày, người dân tham gia các hoạt động sản xuất, kinh doanh để mưu sinh; tối đến thỉnh thoảng lại tụ tập thành nhóm luyện kèn. Các ngày lễ thánh, ngày hội của đạo công giáo, cả làng luôn rộn ràng tiếng kèn. Tiếng kèn đã trở thành một nét sinh hoạt gắn liền với cuộc sống người dân địa phương.
Mỗi cửa hàng sửa chữa, trao đổi, mua bán kèn là một “vương quốc” của kèn hơi. Ảnh: TITC
Tôi không rõ nghệ thuật thổi kèn hơi của những “nghệ sĩ làng” ở xã Hải Anh hay đến độ nào, nhưng việc khai thác làng nghề kèn hơi trở thành một điểm đến du lịch nông thôn đang thu hút đông đảo sự quan tâm của du khách. Du khách ở nhiều nơi mộ tiếng thường xuyên tìm về làng kèn hơi tham quan trải nghiệm. Ông Nguyễn Văn Cường chia sẻ: “Tôi không biết khi xa quê, người làng tôi có nhớ tiếng kèn ở làng không. Nhưng tôi có một người khách ở Thanh Hóa, thỉnh thoảng lại từ Thanh Hóa ra, ghé nhà tôi chỉ để nghe tôi thổi kèn. Họ bảo lâu không nghe lại thấy nhớ”.
Trung tâm Thông tin du lịch
