(TITC) – Sự gia tăng lượng khách khiến du lịch nông thôn đang đối mặt với một thách thức lớn: rác thải nhựa. Để bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững, những chương trình như “Du lịch Xanh không rác thải nhựa” đã được triển khai, đem lại hy vọng cho các điểm đến du lịch nông thôn. Từ thay đổi nhận thức đến hành động cụ thể, mô hình này đang dần chứng minh hiệu quả và hứa hẹn sẽ tạo ra một tương lai xanh cho du lịch Việt Nam.
Giảm thiểu rác thải nhựa bằng hành động cộng đồng
Với sự phát triển mạnh mẽ của ngành du lịch, đặc biệt là du lịch nông thôn, không thể không nhắc đến một vấn đề cấp bách và đang ngày càng gia tăng: rác thải nhựa. Những vật dụng tiện lợi như chai nhựa, túi ni lông hay đồ dùng một lần đang dần “len lỏi” vào các khu vực nông thôn, từ bãi biển đến cánh đồng, thậm chí là các khu rừng, khiến những cảnh quan thơ mộng biến thành những bãi rác vô cùng khó xử lý.
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có lượng rác thải nhựa thải ra môi trường biển cao nhất thế giới, và ngành du lịch không thể đứng ngoài thực trạng đáng báo động này. Việc du khách mang theo thói quen sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần trong hành trình của mình đã đặt ra một thách thức lớn. Thêm vào đó, cơ sở hạ tầng quản lý rác thải tại các khu vực nông thôn còn yếu kém, thiếu bãi tập kết và hệ thống phân loại, xử lý hiệu quả.
Các vấn đề này không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của người dân địa phương. Tình trạng rác thải nhựa làm ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến hoạt động nông nghiệp và thủy sản – những ngành nghề cốt lõi của nông thôn. Nếu không sớm có biện pháp giải quyết, sự phát triển bền vững của du lịch nông thôn Việt Nam sẽ đứng trước nguy cơ bị đe dọa.
Du lịch xanh – mô hình mới
Trước tình hình trên, các chương trình: Du lịch Xanh không rác thải nhựa” đã được Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Xanh (GreenHub) – một tổ chức phi chính phủ của Việt Nam với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và phát triển bền vững – đã và đang triển khai tại nhiều cộng đồng, điểm đến du lịch, mang đến một tia hy vọng mới. Chương trình “Phú Yên Không Rác” (Phú Yên Zero Waste) Dự án “Thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn rác thải nhựa tại huyện Cần Giờ”… GreenHub đã nhận diện được vấn đề cấp bách của rác thải nhựa và xây dựng một mô hình tiếp cận toàn diện, không chỉ dừng lại ở việc dọn dẹp mà còn hướng tới thay đổi nhận thức và hành vi từ gốc rễ và triển khai tại một số điểm du lịch nông thôn thí điểm. Mô hình này không chỉ dừng lại ở việc thu dọn rác thải mà còn chú trọng đến việc thay đổi nhận thức và hành vi của cộng đồng. Mục tiêu cốt lõi của sáng kiến là xây dựng các điểm đến du lịch nông thôn trở thành những “điểm đến không rác thải nhựa”.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, GreenHub đã triển khai chiến lược 3 giai đoạn với sự tham gia của ba chủ thể chính: Chính quyền địa phương, Doanh nghiệp du lịch và Cộng đồng địa phương. Giai đoạn đầu tiên của chiến lược là đánh giá và nâng cao nhận thức cộng đồng thông qua các khảo sát, tập huấn và chiến dịch truyền thông sáng tạo. Cộng đồng địa phương và các cơ sở du lịch được tuyên truyền về tác hại của rác thải nhựa, đồng thời tìm kiếm các giải pháp thay thế để bảo vệ môi trường.
Giai đoạn thứ hai tập trung vào việc xây dựng và triển khai các giải pháp cụ thể để giảm thiểu rác thải nhựa. GreenHub đã hợp tác cùng các đơn vị du lịch và cộng đồng để xây dựng “quy tắc vàng” cho du khách và nhà cung cấp dịch vụ. Những quy tắc này khuyến khích du khách mang theo bình nước cá nhân, túi vải, đồng thời yêu cầu các cơ sở du lịch sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường như ống hút tre/kim loại và bao bì giấy thay cho nhựa dùng một lần.
Bên cạnh đó, GreenHub còn thiết lập mạng lưới điểm thu gom rác thải nhựa riêng biệt tại các điểm du lịch, chợ địa phương và khu vực dân cư, kết nối với các đơn vị tái chế để xử lý rác thải đúng quy trình. Các doanh nghiệp du lịch nông thôn cũng được hỗ trợ tài chính và tư vấn để chuyển đổi sang sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường.
Ngoài ra, GreenHub còn khuyến khích các hoạt động du lịch xanh như tham gia dọn dẹp rác, làm thủ công từ vật liệu tái chế, trồng cây và tham quan các mô hình nông nghiệp hữu cơ. Một trong những sáng kiến nổi bật là việc tuyển chọn và đào tạo các “đại sứ du lịch xanh” – những người dân địa phương sẽ truyền tải thông điệp về du lịch không rác thải nhựa đến du khách.
Sau khi triển khai các giải pháp, GreenHub thiết lập hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả của chương trình, thông qua các chỉ số như lượng rác thải nhựa giảm, tỷ lệ du khách tham gia và số lượng doanh nghiệp chuyển đổi. Các điểm du lịch thí điểm như làng cổ Đường Lâm (Hà Nội) và khu du lịch cộng đồng Poom Coong (Mai Châu, Hòa Bình) đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, với lượng rác thải nhựa giảm đáng kể và cộng đồng địa phương tích cực tham gia vào việc phân loại và xử lý rác thải.
Không chỉ dừng lại ở các khu vực thí điểm, GreenHub đang nỗ lực mở rộng mô hình “Du lịch Xanh không rác thải nhựa” ra các điểm đến khác trên toàn quốc. Để đạt được mục tiêu này, sự hỗ trợ từ các cấp chính quyền, sự đồng hành của các doanh nghiệp và đặc biệt là ý thức của mỗi du khách là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của sáng kiến.
Từ sáng kiến của GreenHub, có thể thấy rằng sự bền vững trong du lịch nông thôn không chỉ đến từ những giải pháp công nghệ hay hạ tầng mà quan trọng nhất là từ nhận thức và hành động của cộng đồng. Thay đổi thói quen tiêu dùng, sản xuất và quản lý rác thải là yếu tố then chốt để bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững.
Cùng với sự phối hợp giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng, du lịch nông thôn Việt Nam sẽ có cơ hội phát triển mạnh mẽ, không chỉ về lượng khách mà còn về chất lượng, với những điểm đến đẹp và sạch, gắn liền với bảo tồn thiên nhiên và văn hóa dân tộc. Sáng kiến “Du lịch xanh không rác thải nhựa” chính là chìa khóa mở ra tương lai sáng cho du lịch nông thôn Việt Nam, góp phần xây dựng một di sản xanh cho các thế hệ mai sau.
Trung tâm Thông tin du lịch
