(TITC) – Nằm ven bờ sông Hồng, Hà Nội, làng Phú Thượng từ lâu đã được biết đến như cái nôi của nghề đồ xôi truyền thống. Trải qua hàng trăm năm hình thành và phát triển, xôi Phú Thượng không chỉ là món ăn quen thuộc trong đời sống người Hà Nội mà còn trở thành biểu tượng văn hóa ẩm thực mang đậm hồn cốt Thăng Long.
Xôi Phú Thượng
Theo các bậc cao niên trong làng, nghề nấu xôi ở Phú Thượng có từ rất sớm, gắn liền với nền văn minh lúa nước và những mùa lúa nếp trĩu bông ven sông Hồng. Ban đầu, xôi được nấu để phục vụ lễ Tết, cúng giỗ, cưới hỏi. Dần dần, nhờ sự khéo léo và tinh tế trong cách chế biến, xôi Phú Thượng vang danh khắp kinh kỳ, trở thành thức quà sáng quen thuộc của người dân Hà Nội suốt bao thế hệ.
Điểm làm nên thương hiệu xôi Phú Thượng chính là sự cầu kỳ trong từng công đoạn. Gạo nếp phải là nếp cái hoa vàng, hạt tròn, đều, thơm tự nhiên. Gạo được vo nhẹ tay, ngâm đủ thời gian để nở đều rồi để ráo trước khi đồ. Người làng xôi luôn canh lửa chuẩn xác, đồ xôi bằng chõ gỗ để giữ trọn hương nếp, giúp hạt xôi chín dẻo mà không nát, bóng mịn mà không dính bết. Từng mẻ xôi ra lò là kết tinh của kinh nghiệm, sự kiên nhẫn và cả tình yêu nghề.
Xôi Phú Thượng nổi tiếng với sự đa dạng về chủng loại: xôi trắng, xôi đỗ xanh, xôi lạc, xôi gấc, xôi vò, xôi ngô… Mỗi loại xôi mang một hương vị riêng nhưng đều có điểm chung là dẻo thơm, đậm đà và giữ được vị ngọt tự nhiên của nếp. Đặc biệt, xôi gấc Phú Thượng có màu đỏ tươi, hạt xôi óng ả, thường xuất hiện trong những dịp lễ trọng, tượng trưng cho may mắn và hạnh phúc.
Một nét đặc trưng khó quên của làng xôi Phú Thượng là nhịp sống tảo tần khi đêm còn chưa tàn. Từ khoảng 2 – 3 giờ sáng, ánh đèn đã bừng lên trong các ngõ nhỏ, mùi xôi chín lan tỏa khắp làng. Những gánh xôi, thúng xôi theo chân người bán tỏa đi khắp các con phố Hà Nội, góp phần tạo nên nhịp sống ẩm thực rất riêng của Thủ đô.
Ngày nay, trước sự phát triển của đô thị và nhịp sống hiện đại, nghề xôi Phú Thượng vẫn được gìn giữ và tiếp nối. Nhiều gia đình đã mở rộng sản xuất, xây dựng thương hiệu, tham gia các hội chợ, lễ hội ẩm thực để quảng bá sản phẩm. Làng nghề xôi Phú Thượng không chỉ góp phần tạo sinh kế cho người dân mà còn là điểm nhấn trong bức tranh văn hóa – du lịch của Hà Nội.
Hằng năm, lễ hội làng Phú Thượng được tổ chức vào ngày mùng 8 tháng Giêng nhằm tưởng nhớ công ơn của thần Khai Nguyên; đồng thời là dịp để những người dân Phú Thượng lập nghiệp nơi xa quy tụ về làng, trình diễn những món xôi cổ truyền và cùng nhau ôn lại truyền thống nghề nấu xôi, tôn vinh nghề truyền thống của làng; góp phần quảng bá nét đẹp văn hóa của dân làng tới du khách gần xa. Năm 2024, nghề làm xôi Phú Thượng được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Trung tâm Thông tin du lịch
